TARKAN ZENGİN - ÇALIŞMA HAYATI UZMANI
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın 5 Aralık günü AK Parti grup toplantısında sadece taşeron işçilere müjde vermesi beklenirken 3 müjde birden vermesi sendikalarda ve çalışanlarda büyük bir memnuniyete neden oldu. Çalışma hayatının temel sorunlarından olan taşeron işçiliğine son verilecek, taşeron işçileri artık devletin kadrolu işçisi olacak, 4/C’liler 4/B’li yapılacak, mevsimlik ve geçici olarak 5 ay 29 gün çalıştırılan kamu işçilerinin çalışma süreleri 9 ay 29 güne çıkarılacak. Özellikle taşeron işçileriyle ilgili müjdenin çalışma hayatı açısından devrim niteliğinde bir karar olduğunu not edelim.
Uzun yıllardır tartışılan taşeron işçiliği sorunu çalışma hayatının önemli bir sorunu olmuştu. AK Parti son seçim beyannamesinde kamuda asıl işi yapan taşeron işçilerinin kadroya alınacağını söylemişti. Bizler de “asıl iş” ve “yardımcı iş” ayrımının yapılmasının yeni sorunlar doğuracağını ve az sayıda olan “asıl işi yapan” taşeron işçilerine kadro verilmesinin çoğunluk konumunda olan “yardımcı işleri yapanlarda” neden olacağını söylemiştik. Böyle yapılırsa çalışma hayatının temel bir sorununu çözmek isterken yeni kargaşaların yaşanabileceği uyarısını yapmıştık. AK Parti kamuda çalışan tüm taşeron işçilere kadro müjdesi vermişti. Çalışmalar sürerken ülkemiz 15 Temmuz 2016’da hain FETÖ terör örgütünün işgal girişimine maruz kalmıştı. FETÖ’nün işgal girişiminin etkisiyle gündemden düşen taşeron işçilere kadro çalışmaları bir süre sonra yeniden gündeme geldi.
Uzun süredir tartışılan ve taşeron işçilerinde büyük beklentilere neden olan mesele nihayet çözüme kavuşacak. Cumhurbaşkanı Erdoğan 5 Aralık 2017’deki AK Parti Grup toplantısında tarihi bir açıklama yaparak 850 bin taşeron işçisinin kamu işçisi yapılacağını açıkladı. Üstelik daha önce gündeme gelen “özel sözleşmeli personel” olarak değil “belirsiz süreli iş sözleşmeli” kamu işçisi olacağını söyledi. Bu açıdan beklenenin ötesinde bir adım atıldı. Cumhurbaşkanı bu müjdeye ilaveten 23 bin civarında olan 4/C statüsünde çalışanların, sözleşmeli memur statüsü olan 4/B’li yapılacağını söyledi. Grup toplantısında bir başka müjde ise kamuda şeker fabrikaları, çay işletmeleri, demiryolları ve orman işlerinde mevsimlik ve geçici olarak 5 ay 29 gün çalışanların çalışma sürelerinin 9 ay 29 güne çıkarılacağını söyledi. Bu açıklama kamuda çalışan 450 bin taşeron işçisi, belediye ve il özel idarelerinde çalışan 400 bin taşeron işçisi, 4/C’li 23 bin çalışan ile yine kamuda çalışan mevsimlik ve geçici 25 civarındaki işçi olmak üzere toplam 900 bin çalışan, aileleri ve sendikalar tarafından müjde olarak değerlendiriliyor.
DÜZENLEME NE ZAMAN BAŞLAYACAK?
Başbakan Binali Yıldırım 4 Aralık’ta yaptığı açıklamada kamuda çalışan taşeron işçilerinin artık kamu işçisi olacağını ve hazırlanan 12 maddelik yasa taslağının yakında kamuoyuyla paylaşılacağını söyledi. AK Parti grup toplantısı sonrasında ayrıntılı açıklama yapan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Jülide Sarıeroğlu ise taslağın hemen TBMM’ye gönderileceği ve üç ay içerisinde ise düzenlemenin yapılacağını söyledi. Bu nedenle öncelikle yasa çıkacak ve burada yer alan düzenlemelere göre uygulama başlayacaktır. Bu tür düzenlemelerin uzaması spekülasyonlara neden olacağı için 3 aylık sürenin konulmuş olması önemli.
DÜZENLEME KİMLERİ KAPSAYACAK?
Merkezi yönetimde, genel bütçe kapsamındaki idareler, özel bütçe kapsamındaki idareler, düzenleyici/denetleyici kurumlar ile sosyal güvenlik kurumlarında çalışan tüm taşeron işçilerini kapsayacak. Bu niteliğe uygun kamuda çalışan 450 bin taşeron işçi sürekli kadroya geçerek kamu işçisi yapılıyor.
Ayrıca Belediye ve İl Özel İdarelerinde, taşeron işçisi olarak çalışan tüm işçiler, il özel idarelerinin ve belediyelerin iktisadi teşekküllerinde işçi olarak istihdam edilecekler. Bu kapsamda yaklaşık 400 bin işçi bulunuyor. Ayrıca taşeron işçisi olarak çalışırken şu anda doğum/hastalık izninde olanlar, askerde olanlar ve işe iade davası açmış olanlardan davayı kazanacak olanlarda kapsamda olacak.
KAMU İŞÇİLİĞİNE GEÇİŞTE ŞART VAR MI?
Daha önce tartışmalarda özel sözleşmeli personel, geçici sözleşme, üç yıllık sözleşme yapılacağı, eğitim ve yaş şartı konulacağı konuşuluyordu. Ancak açıklamalara bakıldığında taşeron işçiliğinden kamu işçiliğine geçişte bu şartların hiç birinin aranmadığı görülmektedir. Bu nedenle geçişlerde a) yaş sınırı olmayacak, b) eğitim şartı aranmayacak, c) asıl iş/yardımcı iş ayrımı olmayacak. Bunun da düzenlemenin çok olumlu noktalarından biri olduğunu düşünüyorum.
ÜCRETLER ARTACAK MI?
Tüm çalışanlar mevcut haklarıyla geçiş yapacakları için ücretlerde hemen bir artış olmayacaktır. Ancak kamu işçilerine ödenen ikramiyeden yararlanma imkanı verilirse çalışanların yıllık gelirlerinde artış olacaktır. Çalışma Bakanı Jülide Sarıeroğlu ilave tediyenin verileceğini (yıllık 52 günlük ücret) söyledi. Şu anda kamu işçilerine 6772 sayılı “Devlet ve Ona Bağlı Müesseselerde Çalışan İşçilere İlave Tediye Yapılması Hakkında Kanuna” göre her yıl için Bakanlar Kurulu kararıyla 2 aylık ücretleri tutarında ikramiye ödenmektedir. Bu nedenle taşeron işçileri kamu işçiliğine geçtikleri için bu ödeme nedeniyle yıllık gelirlerinde iki maaş tutarında artış olacaktır. Bu da aylık gelirlerinde yüzde 16,66 artış demektir.
TİS YETKİLERİNDE MUHTEMEL SORUN
Düzenlemeyle ilgili çalışma hayatını bekleyen bir sorun var. Cevaplanması gereken bir takım sorular var. Özellikle toplu iş sözleşme yetkisi alırken şimdiye kadar taşeron işçisi olanlar kamu işçisi olacağından bundan sonra yetki prosedürü nasıl işleyecek? Bu konuda yerleşik olarak “işkolu esaslı” örgütlenme modeline sahip olan Türk Toplu Sözleşme Düzeni “işyeri esaslı” modele mi dönecek? 6356 sayılı yasanın 4. Maddesinin 2. Fıkrası “Bir işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işler de, asıl işin girdiği işkolundan sayılır” maddesi varken sadece iş kolları yönetmeliğindeki değişiklik yeterli olmayacak gibi görünüyor. Bu konuda şimdiden hazırlık yapılmalıdır.
4/C’LİLERİN 4/B’Lİ YAPILMASI NE ANLAMA GELİYOR?
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 4. Maddesi kamuda çalışanların “istihdam şekillerini” düzenlemektedir. Buna göre 4/A Memur, 4/B Sözleşmeli Personel, 4/C Geçici Personel, 4/D ise İşçiler başlığıyla sıralanmaktadır. 4/C düzenlemesi daha önce özelleştirilen işyerleri nedeniyle işsiz kalan işçilerin yaşlılık veya malullük aylığı almaya hak kazanıncaya kadar kamuda istihdam edilmesi için 2004 yılında AK Parti tarafından yasalaştırılmıştı. Ancak 4/C’liler geçici personel statüsünde olduğu için çalışma şartları ve ücretleri konusunda sorunları vardı. 4/C’li yaklaşık 23 bin çalışanın 4/B’li yapılması “geçici personel” statüsünden sürekli çalışan “sözleşmeli personel” statüsüne kavuşmaları anlamına gelmektedir. Elbette 4/C’lilerin tüm sorunları çözülmüş olmayacak ama beklentilerinin önemli bir kısmı bu düzenlemeyle karşılık bulacaktır.
KAMUDA MEVSİMLİK VE GEÇİCİ İŞÇİLER
Mevsimlik çalışan geçici işçilerin 5 ay 29 güne kadar olan çalışma süreleri 9 ay 29 güne çıkarılacak. Burada çalışanların ellerine geçen yıllık gelirlerinde artış olması önemli bir gelişme. Ancak kamuda mevsimlik ve geçici çalışan yaklaşık 25 bin çalışanın beklentisi yıl boyunca çalışmaktı. 850 bin taşeron işçisinin kamu işçisi yapıldığı bir düzenlemede 25 bin zaten kamuda çalışan mevsimlik ve geçici işçilerinde yıl boyunca çalışması sağlanmalı. Taslak TBMM’de görüşülürken bu konuda adım atılması çalışanlarda büyük bir memnuniyet oluşturacaktır. Tüm işçilerimize hayırlı olsun.