PROF. DR. YÜCEL OĞURLU-İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ REKTÖRÜ
Kardeş ülkeler Özbekistan ve Türkiye’nin köklü ve kuvvetli kültürel bağları vardır. Rusların Orta Asya işgali sırasında bir müddet coğrafyalarımız birbirinden uzak kaldı ancak Özbekistan bağımsızlığını ilan ettiğinde bağımsız devlet olarak ilk Türkiye tanıdı. Soydaş ve kardeş halklar, çağdaş dünyaya daha önceden ayak uyduran Türkiye ile bağlarını kardeşlik halkasıyla yeniden pekiştirmeye başladılar. Türkiye ve Özbekistan arasında çeyrek asırdan beri mevcut inişli çıkışlı münasebetler 2016 yılında Özbekistan hükümetinin değişimiyle yeni bir seviyeye yükseldi, ikili ilişkilerde tarihi bir dönüm noktası oldu.
Özgürlükler Konusunda Önemli Adımlar
Mirziyoyev hükümeti politikalarında öne çıkan noktalara değinmek gerekir. Bu dönemde Karimov dönemi hak ve özgürlüklere dair kısıtlamalar gevşetildi. Demokratikleşme, hukukun üstünlüğü ve dinî özgürlükler de dahil bütün özgürlükler konusunda önemli kararlar alındı. Karimov dönemi rejimine karşı potansiyel tehdit olarak görülen vatandaşlar keyfi olarak oluşturulan “Kara Liste” den çıkarılarak onların yurt genelinde özgür faaliyet yürütebilmesi, devlet idarelerinde görev alabilmesi sağlandı.
Yeni hükümetin hümanist siyaseti bağlamında “Mihr” adıyla birkaç operasyon yapıldı. Suriye’de, Afganistan’da savaş bölgelerinde bulunan kandırılan, mağdur olan kadın ve çocuklardan oluşan vatandaşların memlekete geri getirilmesi bir devletin insanına, halkına karşı koruma, sahip çıkma özelliğini öne çıkarmaktadır.
Mirziyoyev yönetimi insan hakları konusunda reformlar gerçekleştirmenin yanı sıra en önemli değişimi ekonomi alanında başlattı. Yumuşak siyaset iş sektörüne de yansıdı, finansal konularda liberalleşmeye yol açtı. Üretim ve ihracatı artırmak, uluslararası yatırımları ülkeye çekmek, serbest piyasa mekanizmasını oturtmak için önemli adımlar atıldı. Eylül 2017’de milli para birimi Som devalüe edildi ve öncesinde ülkede aktif olan karaborsa pazarını yok ederek, döviz kısıtlamalarını kaldırarak halkın rahatça döviz alması sağlandı.
Verimli Alan: Ekonomik İşbirliği
Özbekistan, 35 milyonluk ahalisiyle Orta Asya’nın en kalabalık ülkesidir ve Orta Asya’daki toplam ticaret hacminin büyük bir kısmını oluşturmaktadır. Özbekistan’ın ticari potansiyeli ve çeşitli alanlarda mevcut yatırım fırsatları yüksektir. 2020 yılında Özbekistan-Türkiye ticari hacmi 2 milyar dolar olarak açıklandı. Siyasi anlamda diplomatik ilişkiler çok önemli olsa da ekonomide iş birliği yapmak daha da önemlidir.
Özbekistan Cumhuriyeti’nin tarihte ve günümüzdeki jeostratejik konumunu, tarihi görevini dikkate alarak günümüz ve geleceğimiz için küresel siyasette daha önemli bir mevkiye yükselebileceği kanaatindeyim. Büyük bir medeniyetin inşası ve intişarında ev sahipliği yapan bu topraklar Orta Asya’nın kalbidir ve kaderinin belirleyicisidir. Umut ederim, tarihine yakışır şekilde geleceğini de inşa edebilir.