OĞUZHAN SARUHAN / SOSYAL MEDYA DANIŞMANI - YAZAR
Sosyal medya platformları artık hayatımızın ayrılmaz bir parçası. Birçoğumuzun sabah uyanır uyanmaz ilk baktığı, gece de yatakta uyumaya hazırlanırken son olarak göz gezdirdiği yerler buralar. Dünyada milyarlarca, Türkiye’de ise milyonlarca insanın saatlerini geçirdiği bu platformlardan ayrı bir hayat düşünülemeyeceğini 4 Ekim Pazartesi akşamı hep beraber görmüş olduk.
Facebook şirketinin sahibi olduğu Facebook, Instagram, WhatsApp ve Messenger gibi servislere tam 6 saat boyunca erişim sağlanamadı. Yaşanan sorun Facebook’un şimdiye kadar yaşadığı en büyük kesintilerden birisine neden oldu ve bu erişim problemi nedeniyle dünyadaki milyarlarca kullanıcı Facebook ve servislerine giriş yapamadı.
Yaşanan problem o kadar büyüktü ki Facebook çalışanları dahi kendi sistemlerine erişemedi, şirkete giriş yapamadı ve sorunu çözebilmek için veri merkezine fiziksel olarak gitmek zorunda kaldı.
Ulaştırma ve Altyapı Bakan Yardımcısı Ömer Fatih Sayan, Twitter’dan; “Whatsapp, Facebook ve Instagram servislerinde dünya genelinde erişim sorunu yaşanmakta olup, global kaynaklı sorundan ülkemizdeki kullanıcılar da kısmen etkilenmektedir.” şeklinde bir açıklama yaparak Türkiye’deki kullanıcıları bilgilendirdi.
Erişim sorununun üzerinden geçen 6 saatin ardından herşey normale döndü ve profillerinden saatlerce uzak kalmak zorunda kalan kullanıcılar paylaşım yapma keyiflerine kaldıkları yerden devam ettiler.
Mark Zuckerberg ise kişisel Facebook hesabından yaptığı, “Facebook, Instagram, WhatsApp ve Messenger şimdi tekrar çevrimiçi oluyor. Bugünkü aksaklık için özür dilerim. Önem verdiğiniz kişilerle bağlantıda kalmak için hizmetlerimize ne kadar güvendiğinizi biliyorum.” şeklindeki açıklamayla kullanıcılardan özür diledi.
6 SAATLİK KRİZİN BEDELİ 20 MİLYAR DOLAR
Facebook’taki bu küresel kriz kullanıcıları ekonomik olarak da etkiledi. Çünkü küçük veya büyük milyonlarca işletme Facebook ürünlerini kullanarak pazarlama faaliyetlerini yürütüyor ve bu mecraları adeta sanal mağaza olarak kullanıyor. Bazı araştırmalara göre, sadece 6 saatlik erişim probleminin küresel ticarette sebep olduğu zarar 20 milyar dolar.
Tabii kaybeden sadece kullanıcılar değildi. Facebook ve sahibi Mark Zuckerberg’in itibar kaybı ile birlikte maddi kaybı da büyük oldu. Şirketin hisseleri aynı gün %5 değer kaybetti. Dünyanın en zengin isimleri arasında yer alan Mark Zuckerberg’in kişisel serveti ise bu kısa sürede tam 7 milyar dolar eridi.
SİBER SALDIRI MI?
Başta Twitter olmak üzere kullanıcıların erişebildiği diğer sosyal medya platformlarında, Facebook’un bir siber saldırıya uğradığı ve milyonlarca kullanıcı verisinin çalındığı iddia edildi. Her ne kadar Facebook yöneticileri bu iddiayı yalanlasa da güvenirlilik konusunda epey bir sabıkası olan Facebook’a bu konuda güvenmeyen insan sayısı hiç de az değil.
Facebook yayımladığı bir blog gönderisiyle hizmetlerinde gerçekleşen altı saatlik kesintinin, bir hack veya kullanıcı verilerine ulaşma girişimi değil, yönlendiricilerindeki bir yapılandırma değişikliğinin sonucu olduğunu söyledi.
Uzmanların yaptığı çalışmaya göre ise, yaşanan sorunların, Facebook’un DNS yönlendirme bilgilerini silerek, hatalı olarak gerçekleşen rutin bir BGP (Sınır Geçit Protokolü) güncellemesi yapmasıyla başladı.
BGP, insanları ziyaret etmek istedikleri internet sitelerine yönlendirmek için verilerin gidebileceği mevcut tüm yollar içerisinde en iyi rotayı seçen bir sistem. Pazartesi akşamı Facebook, bu sistemin çalışması için gereken bilgileri sağlamayı durdurdu. Yani Facebook, internete, hizmet için kapalı olduğuna dair bir mesaj göndermişti. Ağa giden herhangi bir rota olmadığı için de Facebook, internetin geri kalanından izole edildi. Bu da hiçbir bilgisayarın Facebook’a bağlanamamasına yol açtı.
Problemlerin giderilmesinden sonra Facebook ve tüm servisleri kullanıma açıldı. Problemi çözen Facebook yaptığı açıklamada, “Mühendislik ekibimiz, veri merkezlerimiz arasındaki ağ trafiğini koordine eden omurga yönlendiricilerindeki yapısal değişikliğin, merkezler arasındaki iletişimi kesintiye uğratan sorunlara neden olduğunu tespit etti. Ağ trafiğinde yaşanan bu kesinti, veri merkezlerimiz arasındaki iletişimi kademeli olarak etkileyerek hizmetlerimizin durmasına sebep oldu. Hizmetlerimiz artık tekrar erişilebilir durumda ve tamamen normale dönmeleri için aktif olarak çalışıyoruz.” ifadelerini kullandı.
ESKİ ÇALIŞANIN KRİZLE İLGİSİ VAR MI?
Facebook yaşadığı küresel erişim krizinden çok kısa bir süre önce eski bir çalışanının ortaya attığı iddialar sebebiyle başka bir kriz yaşıyordu. İhbarcı olan eski Facebook çalışanı Frances Haugen şirket içinde yürütülen bir araştırmayı basına, milletvekillerine ve yasa koyuculara sızdırmış ve Facebook hakkında ciddi suçlamarda bulunmuştu. Haugen, Facebook’un önceliğinin kâr etmek olduğunu, nefret söylemi ve yalan haberle mücadele etmediğini iddia etmişti. Haugen ayrıca, Instagram’ın genç kızlara zarar verdiğini ve şirketin bunu bildiği halde Instagram Kids projesine devam ettiğini öne sürmüştü.
Haugen’in bu iddiaları haliyle Facebook’u zor duruma düşürdü. Büyük yankı uyandıran bu iddialarla küresel erişim krizinin aynı zaman dilimi içinde meydana gelmesi birçok kişide, bu krizin Frances Haugen’in iddiaları ile bir ilişkisi olabileceği şüphesini uyandırdı.
ZUCKERBERG KAYBETTİ, RAKİPLERİ KAZANDI
Cambridge Analytica skandalı sebebiyle 50 milyon kullanıcı verisini 2014 Amerikan seçimlerinde usulsüz olarak kullandığının ortaya çıkması ile büyük bir itibar kaybı ve kriz yaşayan Facebook’un, ikinci büyük krizi ise 6 saatlik küresel erişim problemi oldu. Cambridge Analytica skandalı sonrası büyük bir kullanıcı kitlesini kaybeden Facebook, erişim krizi ile hem kendi itibarını bir kez daha zedeledi hem de rakiplerinin büyümesine çok büyük bir katkı yaptı.
WhatsApp uygulamasının en dişli rakiplerinden biri olan mesajlaşma uygulaması Telegram’ın kullanıcı sayısı sadece bir günde 70 milyon arttı. Twitter ise tarihinin en yoğun kullanıcı sayısına ulaştı. Özetle, Facebook kaybetti, diğer tüm rakipleri kazandı.