Ukrayna Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan yazılı açıklamada, “Tüm savaşlar sona erer, Rusya'nın Ukrayna ve Ukraynalılara karşı savaşı da sona erecek. 11 Ekim 2022'de Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski, G7 ülkelerinin liderlerine Rus tehdidinin üstesinden gelmek için bir ‘barış formülü’ açıkladı. Bugün, bu 10 maddelik plan Ukrayna için adil ve kalıcı barışı tesis etmenin tek yolu olmaya devam etmektedir” denildi. Paylaşılan 10 maddede, radyasyon ve nükleer güvenlik, gıda güvenliği, enerji güvenliği, tüm mahkumların serbest bırakılması, Ukrayna’nın toprak bütünlüğünün tesis edilmesi, Rus güçlerinin Ukrayna’dan çekilmesi, adalet, çevrenin korunması, gerginliğin önlenmesi ve savaşın sona erdiğinin teyit edilmesi başlıkları yer aldı.
10 maddelik formül detaylarıyla paylaşıldı
Barış formülünün ilk maddesinde, radyasyon ve nükleer güvenlik başlığı yer aldı. Açıklamada, “Hiç kimsenin dünyaya radyoaktif bir felaketle şantaj yapmaya hakkı yoktur. Rusya da bundan muaf değildir. Ancak nükleer cephaneliğini sürekli anlatma girişimleriyle öyle olmaya çalışıyor. Bu nükleer şantaj sona ermelidir” denildi.
Formülün ikinci maddesi gıda güvenliği, üçüncü maddesi ise enerji güvenliği oldu. Bu maddelere ilişkin açıklamada, “Bir kez daha, insanların yaşamları ve refahı Rusya'nın şantaj veya kıtlık oyunlarının bir parçası olmamalıdır. Karadeniz Tahıl Girişimi'nin uygulandığı bir yılda Ukrayna Asya, Afrika ve Avrupa'daki ülkelere 32.8 milyon ton gıda ihraç edebildi. Şimdi, Rusya'nın anlaşmadan çekilmesiyle birlikte, insanlar bunun sonuçlarına katlanacaktır.
Kritik sivil altyapıya yönelik saldırılar kabul edilemez. Rusya soğuğu sivillere karşı bir silaha dönüştürmeye çalışırken, Ukrayna'daki elektrik santralleri, elektrik hatları ve diğer enerji altyapısı uygun şekilde korunmalıdır” ifadeleri kullanıldı.
Sınır dışı edilen ya da esir alınanların serbest bırakılması gerektiği ifade edilen dördüncü maddede, “Bugün hem asker hem de sivil binlerce Ukraynalı Rusların esareti altındadır. Aralarında en az 20 bin çocuğun da bulunduğu pek çok kişi zorla sınır dışı edilmiştir. Birçoğu şu anda acımasız işkence ve kötü muameleye maruz kalmaktadır. Ukrayna, mahkumların serbest bırakılmasını ve yasadışı olarak Rusya'ya sınır dışı edilen tüm çocuk ve yetişkinlerin serbest bırakılmasını önermektedir” denildi.
Formülün beşinci maddesinde Ukrayna’nın toprak bütünlüğünün tesisi ve altıncı maddesinde Rus birliklerinin Ukrayna topraklarından çekilmesi yer aldı. Açıklamada, “BM Şartı'nın 2. Maddesi 'Tüm Üyeler uluslararası ilişkilerinde herhangi bir devletin toprak bütünlüğüne ya da siyasi bağımsızlığına karşı güç kullanma tehdidinde bulunmaktan ya da güç kullanmaktan kaçınacaktır' der. Rusya, Ukrayna'yı işgal ederek çeşitli uluslararası anlaşmaları, yasaları ve ilkeleri ihlal etmiştir. Rusya tarafından acımasızca saldırıya uğrayan bu düzen yeniden tesis edilmelidir. Ukrayna'nın toprak bütünlüğü de pazarlık konusu değildir.
Çatışmaların sona ermesi için Rusya'nın tüm birliklerini ve silahlı oluşumlarını Ukrayna topraklarından çekmesi gerekmektedir. Ukrayna'nın uluslararası alanda tanınan devlet sınırı üzerindeki tam kontrolü yeniden tesis edilmelidir. Bu olmadan uzun süreli bir barış sağlanamaz” ifadeleri kullanıldı.
Formülün yedinci maddesinde ‘Rusya’nın savaş suçları’ için özel mahkeme kurulması gerektiği, sekizinci maddesinde ise çevrenin korunması yer aldı. Açıklamada, “Hiçbir suç cezasız bırakılmamalıdır ve Ağustos 2023 itibariyle Ukrayna, Rus ordusunun bu savaşta işlediği 100 binden fazla savaş suçunu kayıt altına almıştır. Bu nedenle Rusya'nın Ukrayna'ya yönelik saldırganlık suçuna ilişkin özel mahkeme kurulmalıdır.
Rus işgali çevreye ve yaban hayatına büyük zarar verdi: yakılan ormanlar, mayınlı araziler, kirletilen sular, öldürülen hayvanlar. Sadece Rusların Kakhovka hidroelektrik santrali barajını havaya uçurmasının çevreye verdiği zarar yaklaşık 1,5 milyar dolardır. Ancak ekosistemi onlarca yıl boyunca değiştiren zararları rakamlarla ifade etmek zordur” denildi.
Formülün dokuzuncu maddesinde gerginliğin tekrar tırmanmasını önlemek, onuncu ve son maddesinde ise savaşın sona erdiğinin kabul edilmesi yer aldı. Bu iki madde ise şu şekilde özetlendi:
“Ukrayna hiçbir ittifaka üye değildir ve Budapeşte memorandumu pratikte ülkenin güvenliğini sağlayamamıştır. Bu nedenle, mevcut Rus işgali püskürtüldüğünde, bunun tekrarlanması ya da daha da tırmanması ihtimalinin önlenmesi elzemdir. Bu da ancak Ukrayna için uygun ve etkili güvenlik garantilerinin yanı sıra Avrupa-Atlantik bölgesinde Ukrayna'yı da kapsayacak şekilde yenilenmiş bir savaş sonrası güvenlik mimarisi ile sağlanabilir.
Belirtilen tüm savaş karşıtı tedbirlerin uygulanması uzun sürmez. Çatışmalar sona erdikten, güvenlik ve adalet yeniden tesis edildikten sonra taraflar savaşın sona erdiğini teyit eden resmi bir belge imzalamalıdır.”