Sudan'da 15 Mayıs 2023'te ordu ile ayrılıkçı paramiliter yapı Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) arasında yaşanan ve 20 bin sivilin ölümüne, 14 milyon sivilin ülke içi ve dışında mülteci durumuna düşmesine sebep olan iç savaşta dengeler değişiyor. Sudan Ordusu'na bağlı kuvvetler, ülkenin güneydoğusundaki El-Cezire eyaletinin başkenti Vad Medeni kentini ele geçirdi. Halk, kente giren ordu güçlerini büyük bir sevinçle karşıladı. Sudan ordusu, dün de yine aynı eyaletteki Tembul şehrini aldı. Ordudan yapılan açıklamada, ordunun HDK'ya ağır can ve ekipman kaybı verdirdiği ve şehri "isyancılardan" temizlediği belirtildi. HDK lideri Muhammed Hamdan Dagalo (Hamideti) ise yayınladığı ses kaydında, HDK militanlarına seslenerek, "Savaş cephelerden oluşur. Bir cepheyi kaybettik ama savaşı kaybetmedik" diyerek yenilgiyi itiraf etti. Vad Medeni'nin ardından başkent üçlüsü Hartum, Um Derman ve Bahri Hartum'da da çatışmalar devam ediyor. Sudan'ın Türkiye'deki Diaspora Başkanı Nizar Ata, ordunun ilerleyişini ve sahadaki son durumu Yeni Şafak'a anlattı.
HALK SEVİNÇ İÇİNDE
Vad Medeni kentinin Sudan Ordusu tarafından ele geçirilmesi ülke içinde ve dışında bulunan Sudanlılar tarafından coşkuyla karşılandı. Sosyal medyada paylaşılan görüntülere göre, Sudanlılar, Port Sudan, Atbara, Şendi, Merevi, Ebu Hamad, Sinca, Ubeyd, Kesela, Gadarif, Yeni Halfa ve Umdurman'da, ordunun Vad Medeni'yi alması nedeniyle kutlama yaptı. Ayrıca Suudi Arabistan'ın başkenti Riyad ve Mekke şehri ile Mısır'ın başkenti Kahire ve İskenderiye şehrinde, Sudanlıların sokağa çıktığı ve kutlamalar yaptığı görüntüler paylaşıldı. Sudanlılar, "Tek ordu, tek halk" sloganı atarken, ülkenin bayraklarını taşıdı.
ÜLKENİN EN ÖNEMLİ İKİNCİ ŞEHRİ
Sudan Egemenlik Meclisi Başkanı ve Ordu Komutanı Abdulfettah Abdulaziz el-Burhan, Vad Medeni'nin ele geçirilmesinin ardından yaptığı açıklamada, "İsyancılara karşı yürüttüğümüz mücadelede zafer çok yakın" dedi. HDK Komutanı Muhammed Hamdak Dagalo ise yenilgiyi kabul ederken HDK militanlarına "Savaş bitmedi" diyerek moral vermeye çalıştı. Konuya dair Yeni Şafak'a konuşan Sudan'ın Türkiye'deki Diaspora Başkanı Nizar Ata, "Vad Medeni kenti, Sudan'da Hartum'dan sonra en önemli şehir olarak görülüyor. Bu şehrin ele geçirilmesi sahadaki dengelerde ciddi değişiklere sebep olacak. Kentin ordunun kontrolüne geçmesi ordu açısından büyük bir zafer, HDK açısından büyük bir yenilgi olarak görülüyor. Vad Medeni'nin HDK militanlarından temizlenmesinin hemen ardından daha önce bu militanlardan Hartum'a kaçan çok sayıda sivil, asker ve tüccar kente geri dönüyor" dedi.
HARTUM'UN YÜZDE 90'I ORDUNUN ELİNDE
Başkent Hartum'un hemen güneyinde önemli otobanların üzerinde yer alan Vad Medeni kentinin düşmesinin ardından başkenti oluşturan Hartum, Bahri Hartum ve Um Derman'da da çatışmalar yoğunlaşıyor. Bölgedeki son durum hakkında da bilgi veren Nizar Ata, "Sudan Ordusu'nun başkent üçlüsünün yüzde 90'ında kontrolü elinde tutuyor. Şu anda bölgede ordu güçleri, etkili silahlar ve kalabalık kuvvetlerle operasyonlarını artırıyor. İnanıyoruz ki bir ya da iki hafta içerisinde orada da çok önemli gelişmeler yaşanacaktır" değerlendirmesini yaptı.
BÖLGE ÜLKELERİ EGEMENLİK MECLİSİ'NİN YANINDA
Sudan Egemenlik Konseyi, başkent Hartum'da çatışmaların yoğunlaşması ve HDK militanlarının kentte kontrol sağlamasının ardından hükümet merkezini Kızıldeniz sahilindeki Port Sudan'a taşımıştı. Eski Başbakan Abdullah Hamdok'un liderliğindeki Sivil Demokratik Güçler Kongresi (Takaddum), Kenya'nın başkenti Nairobi'de yapılan toplantılarda "Paralel Hükümet" kurulması yönündeki önerinin gündeme geldiğini ancak henüz karar verilmediğini bildirmişti. HDK ise hükümetin kendi kontrolündeki bölgelerde kurulmasını istemişti. Hükümetin kurulması halinde merkezinin Vad Medeni olması bekleniyordu. Bu tartışmalara da değinen Nizar Ata, "Paralel hükümet kurulması fikri zaten ölü doğmuştu. Zira hem uluslararası güçler hem de bölgesel güçler, Egemenlik Konseyi'ni meşru yönetim olarak kabul ettiklerini bildirdi. Meselenin içerde de kabul görmediği çok açık. Zira şuan da bu konuda ne HDK ne de başka taraflar herhangi bir adım atacak güçte değiller" diye konuştu.
YAPTIRIMLAR SAHAYI ETKİLEDİ
HDK militanları, El-Cezire bölgesinin doğusundaki Tambul kentinde, 22 Temmuz 2024'te 300 kişinin öldürüldüğü bir katliam işlemişti. El-Cezire'nin kuzeyinde ise 24 Ekim 2024'te bir katliam daha işleyen HDK, 200 sivili daha öldürmüştü. HDK militanları birçok bölgede de yağma, cinsel saldırı, katliam ve işkence suçlarından sorumlu tutuluyor. ABD Hazine Bakanlığı, bu katliamların yanı sıra 90'lı yıllarda Darfur'daki katliamlardan da sorumlu tutulan HDK'ya karşı 6 Ocak'ta çeşitli yaptırımlar ilan etmişti. Bu yaptırımlar, HDK Komutanı Muhammed Hamdan Dagalo'yu da kapsamıştı. Yaptırımların sahadaki gelişmeleri etkilediğini dile getiren Nizar Ata, "Bu, uluslararası güçler tarafından doğrudan HDK'ya uygulanan ilk yaptırımlardır. HDK liderinin yanı sıra yardımcısı ve HDK'nın finansmanından sorumlu olan Hamideti'nin kardeşi Abdurrahim Dagalo'yu da hedef aldı. Bu yüzden HDK içindeki militanları doğrudan etkileyerek sahaya önemli etkiler yansıttı" ifadelerini kullandı.