Suudi Arabistan’da önceki gece düzenlenen 'tasfiye operasyonu' olarak adlandırılan gözaltı dalgasında 11 prens ve 38 bakan gözaltına alındı. Uluslararası alanda tanınan birçok ismin gözaltına alındığı operasyon derin darbe olarak değerlendirildi. Son gözaltı dalgası ile Veliaht Prens Muhammed bin Selman, Savunma Bakanlığı ve İçişleri Bakanlığı’ndan sonra ülkenin üçüncü büyük güvenlik gücü Kraliyet Muhafızları’nın da kontrolünü eline aldı. Selman ayrıca önceki gün kurulan ve olağanüstü yetkilerle donatılan “Yolsuzlukla Mücadele Komisyonu”nun da başına getirildi. Gelişmeler "Muhammed bin Selman’ın tahta geçmesi önünde hiçbir engel kalmadı" şeklinde yorumlandı. Saray darbesinin hemen ardından ABD Başkanı Donald Trump’ın Kral Selman’ı arayarak destek vermesi dikkat çekti. Trump’ın damadı ve danışmanı Jared Kushner’in de darbeden bir hafta önce Riyad’a gizli bir ziyaret gerçekleştirdiği ortaya çıktı. Saray darbesinin daha önce FETÖ'nün 17/25 Aralık darbe girişiminde kullandığı "tasfiye" bahanesine benzer şekilde gerçekleşmesi dikkat çekti.
Riyad Karıştı
Krallık teamüllerine aykırı yöntemle Kral Selman tarafından veliaht olarak atanan Muhammed Bin Selman 4 Kasım gecesi ülkenin üst düzey isimlerini gözaltına aldı. Aralarında 11 prensin de yer aldığı gözaltı listesi Türkiye’ye yakın isimlerden oluşmasının yanında ülkenin ekonomi ve medya alanında etkin isimlerini barındırması ile dikkat çekiyor. Yemen’den ateşlendiği açıklanan ve Riyad’ı hedef alan füzenin havada imha edilmesi sonrası başlayan gözaltı dalgasında, güvenlik kademesinden üst düzey isimler de yer aldı. Gözaltına alınan isimler arasında eski Kral Abdullah bin Abdulaziz’in iki oğlu, Prens Mutab bin Abdullah ile Prens Türki bin Abdullah’ın bulunması dikkat çekti. Suudi yetkililer, gece yarısı başlayan tutuklamaların aynı gece kurulan ve başkanlığına Muhammed Bin Selman’ın getirildiği “Yolsuzlukla Mücadele Komisyonu” kararı ile gerçekleştiğini duyurdu.
Domino Etkisi Yapar
Uzmanlar Suudi Arabistan’a değişen bölge denkleminde yeni bir misyon yüklendiğini, Riyad’ın, Yemen, Irak, Katar, Birleşik Arap Emirlikleri, Mısır, Eritre, Sudan, Etiyopya, Libya, Tunus ve Suriye denkleminde başlayan sürece ayarlı bir değişim yaşadığını belirtiyorlar. Suudi Arabistan merkezli değişimin domino etkisi yaparak tüm bölgeyi etkileyeceği kaydediliyor.
Kadro ve Model Çekişmesi
Kraliyet gelenekleri dışında veliahtlığa getirilen Prens Muhammed Bin Selman 24 Eylül’de yaptığı açıklamada, Suudi Arabistan’da reformlar döneminin başlayacağını ve çok yakında aşırıcı fikirleri bitirerek ılımlı İslam’a geçeceklerini açıkladı. Muhammed Bin Selman’ın gece yarısı operasyonu ile tutukladığı isimlerin de bu çerçevede kraliyet içerisinde mücadele eden isimlerden oluşması yönetim kademesinde kadro ve model savaşının verildiği şeklinde değerlendiriliyor.
Dubai Modelini Savunuyor
Muhammed Bin Selman ülkenin değişim modeli olarak Dubai örneğini savunuyor. Şok operasyon kapsamında göz altına alınan isimlerden Prens Velid bin Talal ise "değişim/ dönüşüm Türkiye baz alınarak sağlanmalı" görüşünü savunuyor. Daha resmi olarak yönetimi devralmayan ülkede etkin kurumlardan ‘emri bil maruf nehyi anil münker’ birimini lağvetmesi ve daha radikal reformalara hazırlanıyor olması halk nezdinde korku ve endişe uyandırmakta. Totaliter-sekülerizmi Suudi Arabistan geneline yayma fikrinde olan Muhammed Bin Selman, muhalif kanat tarafından ikinci Abdunnasır ve yeni Neo-Baasçı olarak gösteriliyor.
TRUMP’A YARADI
Trump da, hisselerin Şangay borsasında açılabileceği ihtimalinin konuşulacağı bir dönemde Suud’daki iç karışıklıktan yararlandı ve Suudi Arabistan’dan resmi bir açıklama yapılmamasına rağmen halka arzın New York borsasında yapılacağını duyurdu. Trump, Veliaht Prens’in, muhaliflerine karşı durma garantisi verme karşılığında Aramco hisselerini New York’a almış oldu. 100- 150 milyar dolarlık bir halka arzı ABD’ye çeken kişi olarak Trump’ın eli, medyaya ve Demokratlara karşı güçlenmiş oldu. Öte yandan Riyad borsası yaşanan derin darbe sonrasında yüzde bir oranında değer kaybetti.
Önemli isimler gözaltında
Suudi Arabistan’da önceki akşam ani bir kararla “tasfiye davaları” çerçevesinde başta Kraliyet Muhafızları Bakanı Prens Mutab bin Abdullah ve Prens El Velid bin Talal olmak üzere çok sayıda prens, bakan ve iş adamı gözaltına alındı.Görevlerinden azledilenler ve tutuklananlardan bazıları şöyle: Ekonomi ve Planlama Bakanlığı görevini yürüten Mühendis Adil bin Muhammed Fakih, eski Riyad valisi Emir Türki bin Abdullah, , Deniz Kuvvetleri Komutanı Amiral Abdullah bin Sultan bin Muhammed, Kraliyet Mahkemesi’nin eski şefi Halid Tuwaijri, eski Maliye Bakanı İbrahim El-Assaf, Suudi Arabistan İletişim Şirketleri eski başkanı Suud El-Dawish, Bin Ladin Grubu Başkanı Bekr bin Ladin, iş adamı Muhammed el-Amudi.
Trump ve Kushner’den destek
Önceki gece Riyad’da gerçekleşen derin darbe sonrası, Suudi Arabistan Kralı Selman bin Abdulaziz’in, ABD Başkanı Donald Trump ile terörle mücadele meselesini görüştüğü bildirildi. Suudi Arabistan’ın r esmi ajansı SPA’da yer alan habere göre, Kral Selman ABD Başkanı Trump ile telefon görüşmesi yaptı. Trump’ın görüşmede, Suudi Arabistan’ın ılımlılığı yaymak ve aşırılıklarla mücadelede oynadığı rolden övgüyle bahsettiği aktarıldı. Trump’ın danışmanı ve damadı Jared Kushner’in de darbeden bir hafta önce Riyad’da olduğu ortaya çıktı. Politico dergisi Kushner’in gizlice Riyad’a gittiğini ve 28 Ekim günü Washington’a döndüğünü kaydetti.