Mart ayında, Çin’in arabuluculuğunda, diplomatik ilişkilerini yedi yıl aradan sonra normalleştiren İran ve Suudi Arabistan’ın oluşturduğu olumlu hava bölgedeki diğer alanlarda da hissediliyor. ABD ile aralarına mesafe koymak ve ilişkilerini Batı ekseninden çıkartarak daha dengeli bir yapıya kavuşturmak isteyen Orta Doğu ve Körfez bölgesi ülkeleri, güvenlik alanında da benzer bir arayışta. Özellikle ABD’nin bölgenin güvenliğine ilişkin sorumsuz siyasetine tepki duyan ülkeler, Washington’ın dışarıda bırakıldığı çözümlere yönelmiş durumda. Son olarak bu yönde sürpriz bir çıkış Tahran’dan geldi. İran Deniz Kuvvetleri Komutanı Şehram İrani’nin, Hint Okyanusu’nun kuzeyinde (Basra Körfezi ve Hürmüz Boğazı) İran, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Katar, Bahreyn, Irak, Pakistan ve Hindistan’ın katılımıyla bir “Deniz İttifakının” kurulacağını açıklaması, bölgede değişen dengeleri yeniden gündeme getirdi.
GÜVENLİĞİ ANCAK BÖLGE ÜLKELERİ SAĞLAR
Şehrami, açıklamasında, “Bölge ülkelerinin kendi aralarında gerçekleştireceği işbirliğinin ancak güvenliği sağlayabileceğinin farkına vardığını” kaydetti. İranlı komutan deniz koalisyonunun yapısı konusunda açıklama yapmasa da yakın zamanda kurulacağına işaret etti.
WASHINGTON KORUMASIZ BIRAKTI
“Deniz İttifakı” açıklamasının, Birleşik Arap Emirlikleri’nin mayıs ayının son günü, Körfez bölgesinde seyreden ticari gemilerin güvenliğini sağlamak amacıyla kurulduğu belirtilen ABD destekli görev gücünden ayrıldığını açıklamasından hemen sonra gelmesi dikkatlerden kaçmadı. BAE’nin ayrılış gerekçesi olarak ABD’nin görev gücüyle taahhüt ettiği “gemilerin güvenliğini sağlama” noktasında yetersizliğe duyulan öfke olduğu belirtildi. Hatırlanacağı üzere daha önce de Suudi Arabistan, Yemen’de Husi güçlerinin Aramco petrol tesislerine düzenlediği saldırılar karşısında kendisine destek sağlamayan Washington’a tepki göstermişti.
PEKİN’DEN TAM DESTEK
Körfez bölgesinde ABD’nin askeri etkinliğini zayıflatacak “Deniz İttifakı” planına tam destek ise bölgede son dönemde etkin arabulucu rolüyle öne çıkan Çin’den geldi. Pekin, İran’ın Donanma Komutanı Şahram İrani’nin planlandığını öne sürdüğü ittifakın, “küresel barışa ve enerji güvenliğine katkı sağlayacağı” değerlendirmesinde bulundu. Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Vang Vınbin, Pekin’de düzenlenen olağan basın toplantısında, Basra Körfezi’nde güvenliğin ve istikrarın sağlanmasının küresel barış açısından “hayati” olduğunu belirterek, “Çin, bölge ülkelerinin anlaşmazlıklarını diyalog ve istişare yoluyla çözmesini ve iyi komşuluk ilişkileri kurmasını destekliyor” dedi.
APAR TOPAR CİDDE’YE ZİYARET
Çin’in bölgede artan nüfuzu ve başta Suudi Arabistan olmak üzere Körfez ülkelerinin Washington ile Pekin arasında daha dengeli bir siyaset izleme eğilimleri ardından Cidde’ye ABD’den apar topar bir ziyaret geldi. ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, resmi ziyaret için bulunduğu Cidde’de dün Suudi Veliaht Prensi Muhammed bin Selman’la bir araya geldi. Blinken’ın amacının son aylarda dip yapan ilişkileri kurtarma amacı taşıdığı belirtildi. ABD Dışişleri’nden yapılan açıklamada, görüşmede tarafların, “Orta Doğu ve çevresinde istikrar, güvenlik ve refahı geliştirmeye yönelik ortak bağlılığı” teyit ettiği aktarıldı. Washington’ın, Pekin’e karşı bölge ülkelerini ikna çabasında olduğu biliniyor.
HAYATİ PLAN SUYA DÜŞEBİLİR
ABD’nin, hegemonyasına rakip gördüğü Çin’e karşı, kritik su yollarında hakimiyeti içeren bir strateji izlediği biliniyor. Washington’ın özellikle, Basra Körfezi, Hürmüz Boğazı, Süveyş Kanalı, Babül Mendep ve Malakka Boğazları’nı kontrol ederek, Çin’in enerji ithalatını denetlemek ve gerekirse müdahalede bulunmak istediği kaydediliyor. İran’ın gündeme getirdiği Körfez ülkeleriyle kurulacak bir “Deniz İttifakı”nın ABD’nin bu planına darbe indireceği değerlendiriliyor.
7 yıl aradan sonra açıldı
İran ile Suudi Arabistan arasında varılan normalleşme anlaşması kapsamında İran’ın Riyad Büyükelçiliği 7 yılın ardından iki ülke yetkililerinin katıldığı resmi törenle yeniden açıldı. Törende, İran Dışişleri Bakanlığı Konsolosluk İşlerinden Sorumlu Bakan Yardımcısı Ali Rıza Begdeli ve İran’ın geçici Cidde Temsilcisi Hasan Zernagari hazır bulundu. İran Dışişleri Bakanlığı’ndan önceki gün yapılan açıklamada, Riyad’daki Büyükelçiliğin yeniden açılacağı bildirilmişti. Bakanlık Sözcüsü Nasır Kenani, ayrıca Cidde Konsolosluğu ile İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) daimi temsilciliğinin de resmen yeniden faaliyete geçeceğini açıklamıştı.