Bölgede hızla değişen siyasi ve askeri durumlar karşısında insanların en çok merak ettiği hususlardan birisi de Suriye'nin detaylı bir izdüşümü.
Etnik yapı ne durumda, kaç dil konuşuluyor, dini-mezhepsel harita nasıl, Türkmenler hangi bölgelerde yaşıyor ve benzeri soruların cevapları bu dosyamızda.
Suriye'nin bayrağı ne anlama geliyor?
Milli güçlerin Suriye İç Savaşı boyunca kullandığı bayrak, 8 Aralık 2024'te Baas rejiminin resmen yıkılmasının ardından ülkenin tek ve değişmez bayrağı olarak seçildi.
Yeşil, beyaz, siyah şeritlerden oluşan ve beyaz renk üzerine üç kırmızı yıldızın resmedildiği bu bayrak, I. Dünya Savaşı'nın akabinde Levant'ı işgal eden Fransızlara karşı direnişin de sembolüydü.
1932'de Suriye Cumhuriyeti'nin (Birinci Suriye Cumhuriyeti) kurulmasının ardından ülke yönetimince bu bayrak benimsenmişti.
1958-1961 yılları arasında, yukarıdaki görselde 'eski' olarak adlandırdığımız bayrak kullanıma alındı. Sebebiyse Suriye'nin Mısır'la birleşerek Birleşik Arap Cumhuriyeti'ni kurmasıydı.
Üç yıl süren birleşmenin ardından Suriye bu siyasi ittifaktan ayrıldı ve bayrak yeniden yeşile döndü. 1980'den 2024 Aralık'ına kadar Baas taassubuna giren ülkede çift yıldızlı bayrak kullanıldı.
Yani Suriye'nin asıl bayrağı, 1932'de ilk cumhuriyetin kurulmasının ardından seçilen ve günümüzde de yeni Suriye Hükümeti'nin benimsediği yeşil renkli bayrak.
Suriye'nin komşuları kim?
Ülkenin kuzeyinde Türkiye, doğusunda Irak, batısında Lübnan, güneyinde Ürdün, güneybatısında ise Filistin bulunuyor.
Hem Türkiye'nin hem de Suriye'nin en uzun kara sınırları 911 kilometre ile birbirlerine. Suriye'nin en uzun ikinci sınır komşusu olarak ise 599 kilometre ile Irak geliyor.
Suriye'nin kaç şehri var?
Ülkede 14 şehir bulunuyor. Kuzeyinde başlıca Halep, İdlib, Hama ve Rakka şehirlerinin bulunduğu Suriye'nin doğusunda ise Haseki (Hasiçi) ve Deyrizor şehirleri yer alıyor.
Başkent Şam ve çevresinde ise Şam Kırsalı, Humus, Süveyda, Dera ve Kuneytra şehirleri var.
Ülkenin denize erişimi olan iki şehri ise Hatay'ın sınır komşusu Lazkiye ve güneyindeki Tartus.
Suriye'nin nüfusu ne kadar?
Araplar ülkenin ana unsuru olarak birinci sırada geliyor. Arapları ikinci sırayla Türkmenler ve sonrasında da Kürtler takip ediyor.
Yüzde 1,6 orana sahip diğer bölümünde ise ülkenin Çerkes, Çeçen, Ermeni, Yunan ve benzeri azınlık unsurları yer alıyor. Bu azınlıkların çoğu zamanla Araplaşmış topluluklar.
Ülkenin Ocak 2025 itibarıyla güncel nüfusu 25 milyonu aşkın olarak tahmin edildiyse de ülkeye geri dönüşlerin artması ve resmi verilerin eksikliği nedeniyle net bir şey söylemek henüz mümkün değil.
Suriye'de nüfusu en yoğun iller hangileri?
Ülkenin nüfus yoğunluğu haritasında beş şehir başı çekiyor. Halep, iki milyonu aşkın sakiniyle başkent Şam'dan dahi kalabalık bir şehir.
Başkent Şam'ı ise sırasıyla Humus, Lazkiye ve Rakka şehirleri takip ediyor. Bu şehirlerin ülke ekonomisine katkıları da hemen hemen nüfuslarıyla paralel oranda seyrediyor.
Suriye'nin etnik yapısı nasıl?
Arapların yüzdelik dilimde diğer etnik gruplara göre daha çok ve yaygın nüfusa sahip olduğu haritada Türkmenler ve Kürtler de yadsınamayacak kadar çoğunlukta.
Batı menşeli ve algı amaçlı hazırlanan diğer haritaların aksine Yeni Şafak'ın hazırladığı bu haritada Dürzileri Araplardan ve Ezidileri Kürtlerden ayrıştırma gibi bir hataya düşmüyoruz.
Suriye'de Türkmen nüfusu ne kadar?
Özellikle Abbasi ve Emevi Halifelikleri döneminde , İslamiyet'in Arap Yarımadası'nın da dışına yayılmaya başladığı zamanlarda Suriye'nin birçok şehrinde bulunuyorlardı.
Bölgedeki Türkmen varlığı Selçuklu, Memlüklü ve Osmanlı dönemlerinde de artarak süregelmeye devam etti.
Özellikle bölgelerinde yaygın bir Türkmen nüfus yaşıyor, ayrıca ülkenin yüzde 16,3'lük büyük bir kesimini oluşturuyorlar.
Suriye'de hangi diller konuşuluyor?
Ülkedeki nüfusun yüzde 98'i aynı zamanda Arapça da biliyor. İyi eğitimli Suriyeliler, İngilizce ve Fransızcayı akıcı bir şekilde konuşabiliyor.
Arapçadan sonra en çok konuşulan diller ise Türkçe ve Kürtçe. Diğer kategorisinde azınlıkların konuştuğu diller yer alıyor.
Birçok kaynakta Suriye'deki Türkmen nüfusun olduğu, ancak Baas rejiminin Arap sosyalizmini körükleyen baskı politikaları nedeniyle büyük bir kısmının artık Türkçe konuşamadığı belirtiliyor.
İngiliz araştırmacı-yazar Prof. Dr. David Aikman, adlı kitabında, Suriye'de 2014 yılı itibarıyla Türkçe konuşan en az 1,7 milyon Türkmen olduğunu da ifade ediyor.
Suriye'de hangi lehçeler var?
Nüfusun neredeyse tamamının Arapça konuşabildiği ülkede üç farklı lehçe mevcut. Başkent Şam ve çevresinde konuşulan Levant Arapçası, Suriye'de en çok rastlanan lehçe.
Kürt nüfusun yoğun olduğu bölgelerde daha çok Mezopotamya Arapçası görülürken, ülkenin güneyinde ise Necid Arapçası konuşuluyor.
Suriye'nin mezhepsel yapısı nasıl?
Arap, Kürt ve Türkmen nüfus, ülkedeki Sünni çoğunluğu teşkil ediyor. Sünni Arapların yanı sıra Şii Araplar ve Hristiyan Araplar da bulunuyor.
Nusayriler daha çok Lazkiye ve Tartus şehirlerinde yoğunlaşmış durumdayken, ülkenin güneyindeki Süveyda'da Dürziler, Haseki'de ise Süryani ve Ezidiler bulunuyor.
Ermeni nüfus Apostolik kilisesine tabi iken, Latinler ve Arap Hristiyanlar ise genellikle Katolik kilisesine tabiler.
Suriye'de Sünniler hangi fıkhi mezhebe tabi?
Ülkedeki Müslüman Araplar ve Kürtlerin çoğu Şafii fıkhına tabi. Türkmenler ve geriye kalan Arapların büyük bir kısmı ise Hanefi fıkhını benimsiyor.
Hanbeli ve Maliki fıkhına tabi Müslümanlar ise diğer Arap ülkelerine göre çok daha az.
Suriye'de Şiiler hangi fıkhi mezhebe tabi?
Nusayriler Suriye'deki Şiilerin ana akımını oluştursa da bu mezhebi Şia'dan saymayan birçok görüş mevcut.
Nusayrilik, fıkhi meselelerin dışında itikat ve ibadat hususlarında da Şia'dan oldukça ayrışıyor.
Aynı zamanda Nusayrileri Türkiye'deki Alevilerle bir tutmak da ilahiyat ilimleri açısından münasip değil.
Suriye Diasporası
1967'deki Arap-İsrail Savaşı ve 2011-2024 yılları arasındaki Suriye İç Savaşı nedeniyle birçok Suriyeli ülkesinden göç etmek durumunda kaldı.
Dünyanın farklı ülkelerinde Suriye kökenli vatandaşlar yahut mülteciler bulunuyor.
Suriye'de terörle mücadele nasıl gidiyor?
Ahmed Şara önderliğindeki yeni yönetim, Suriye'de mutlak bir merkezi yönetim istediklerini tekrarla belirtti. Ülkenin kuzeydoğusundaki PKK/YPG terör örgütüne asla özerklik verilmeyeceği de vurgulandı.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da PKK/YPG terör örgütü için ifadelerini kullanarak operasyon mesajı verdi.
Ülkenin güneybatısındaki İsrail işgali ise 1967 Arap-İsrail Savaşı'ndan bu yana 58 yıldır devam ediyor.
Hicaz Demiryolu yeniden hayat bulacak
Osmanlı Sultanı II. Abdulhamid Han'ın asırlara meydan okuyan projesi Hicaz Demiryolu'nun Hatay-Şam ayağı ihya edilecek.
Proje hakkında konuşan Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu, çalışmalara ivedilikle başlandığını belirtti.