Fırtınalar sırasında, yağmur damlalarının bulutun aşırı soğuk bir bölgesinde donmasıyla dolu taneleri oluşur. Yerçekiminin etkisiyle ağırlaşan bu parçalar düşmeye başlarken, diğer damlaların da eklenmesiyle giderek büyür.
İspanya'daki Katalonya Meteoroloji Servisi ve Barselona Üniversitesi'nden araştırmacılar, çapı 12 santimetreye kadar ulaşan dolu tanelerini inceleyerek bu büyük buz parçalarının iç yapılarını şimdiye kadarki en ayrıntılı şekilde ortaya koydu. Bulgular, 6 Aralık cuma günü Frontiers in Environmental Science adlı hakemli dergide yayımlandı.
14 dolu tanesinin toplamda 512 görüntüsünü elde edildi
Araştırma, 2022 yılında İspanya'nın kuzeydoğusunda meydana gelen şiddetli bir fırtına sırasında yağan dev dolu tanelerine odaklanıyor. Bu taneler, bir çocuğun hayatını kaybetmesine ve onlarca kişinin yaralanmasına yol açmıştı. Araştırmacılar, bu dev buz parçalarının iç yapısını inceleyerek oluşum süreçleri hakkında daha fazla bilgi edinmeyi amaçladı. Ancak şimdiye kadar büyük dolu taneleri genellikle kesilerek analiz ediliyordu.
Bu sefer bilim adamları, bir diş kliniğindeki bilgisayarlı tomografi cihazını kullanarak 14 dolu tanesinin toplamda 512 görüntüsünü elde etti. Çalışmanın kıdemli yazarı Prof. Xavier Úbeda, “Örnekleri kırmadan, dolu tanelerinin iç katmanları hakkında daha fazla bilgi sağlayacak bir teknik kullanmak istedik. Bu kadar net görüntüler elde edeceğimizi beklemiyorduk” dedi.
Elde edilen görüntüler, dışarıdan mükemmel küreye benzeyen dolu tanelerinin iç yapısının oldukça düzensiz olduğunu ortaya koydu. İlginç bir şekilde, şekil olarak en düzgün görünen buz parçalarının çekirdekleri merkezde yer almıyordu. Bu bulgu, dolu tanelerinin her yönde eşit şekilde büyümediğini ve mevcut varsayımların gözden geçirilmesi gerektiğini gösteriyor.
Ciddi hasarların önlenmesi mümkün olabilir
Makalenin diğer yazarlarından Carme Farnell Barqué, dolu tanelerinin en kalın kısmının, fırtına içinde farklı yüksekliklerde hareket ederken değil, düşme sırasında oluştuğunu belirtti. Araştırmacılar, bu yeni bulgular sayesinde benzer şiddetteki fırtınalarda dolu tanelerinin nasıl oluştuğunu daha iyi tahmin edebileceklerini söylüyor. Böylece bu buz parçalarının neden olduğu ciddi hasarların önlenmesi mümkün olabilir.
Çalışmanın yazarlarından Tomeu Rigo ise, “Büyüyen dolu tanesinin her bir katmanını, fırtınanın evrimine dair radar verileriyle ilişkilendirebiliriz. Bu verileri, gelecekteki fırtınalara yönelik tahminlerde kullanabiliriz” diye ekledi.