Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, seçim kararını imzaladı. Erdoğan, Cumhurbaşkanı Seçimi ve 28. Dönem Milletvekili Genel Seçimi'ne ilişkin açıklamalarda bulundu. Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın açıklamalarından satır başları: “Aziz milletim, değerli basın mensupları sizleri en kalbi duygularımla selamlıyorum. Biraz önce anayasamızın 116. maddesinin verdiği yetki ile 18 Haziran 2023 tarihinde yapılması gereken Cumhurbaşkanı ve Milletvekili seçimlerinin 14 Mayıs'ta yenilenmesi kararını imzalamış bulunuyorum.
Yarınki resmi gazetede yayımlanacak bu kararın özellikle ardından YSK 2 aylık seçim takvimini başlatacaktır. Buna göre inşallah 2 ay sonra ilk pazar günü olan 14 Mayıs 2023 tarihinde milletimiz Cumhurbaşkanını ve milletvekillerini seçmek üzere sandık başına gidecektir.
Bilindiği gibi seçimlerin tarihinin 14 Mayıs olarak güncellenmesi kararımızı çok önceden yılbaşından hemen sonra kamuoyu ile paylaşmıştık. Bizi seçim tarihini yaklışık bir ay öne çekme kararını almaya yönelten sebeplerin bazıları şunlardır.
Herşeyden evvel 18 Haziran milyonlarca gencimizin geleceğini ilgilendiren üniversite sınav takvimi ile çakışan bir tarihti. Yine bu tarih yurt giçinde ve yurt dışından yüzbinlerce vatadaşımızın hac farizasını ifa etmek üzere mübarek topraklara gittiği bir döneme denk geliyordu. İlk ve orta dereceli okulların seçim tarihinden hemen önce tatile girmesi sebebiyle her yıl olduğu gibi bu sene de milyonlarca vatandaşımız memleketine veya tatil beldelerine gitmek üzere yola çıkacaktı. Bunların başını çektiği sebeplerle 18 Haziran'ın milletimizin iradesini sandığa yansıtmasını teminde sağlıklı bir tarih olmadığını değerlendirdik.
Cumhurbaşkanı adaylık başvuruları ne zaman başlayacak?
14 Mayıs'ta sandığa giden seçmen hem cumhurbaşkanı hem de milletvekili seçecek. YSK'nın açıklayacağı seçim takvimi bu iki süreci kapsayacak. Olası takvime göre, YSK, 21 Mart’tan itibaren cumhurbaşkanı adaylık başvurularını alacak.
Nisan'ın ilk haftası Cumhurbaşkanlığı aday listelerinin YSK tarafından kesinleştirilmesi bekleniyor. Seçime ittifak ile girecek partiler YSK'ya protokollerini teslim edecek.
Milletvekili aday listelerinin YSK'ya ne zaman teslim edilecek?
Depremzedeler nasıl oy kullanacak?
Deprem dolayısıyla farklı şehirlere gitmek zorunda kalanlar için de Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile düzenleme yapılacak. Yüksek Seçim Kurulu, yurt dışı seçmenle ilgili de Dışişleri Bakanlığı'nın görüşünü alacak. Hangi ülkelerde kaç sandık kurulacağı ve oy verme günleri belirlenecek. Bazı temsilciliklerde oy verme günü 3 gün bazı temsilciliklerde 1 haftayı bulabilecek.
10 soruda Cumhurbaşkanı Seçimi ve 28. Dönem Milletvekili Genel Seçimi
Cumhurbaşkanının seçimin yenilenmesi kararı vermesi halinde milletvekili genel seçimi ile cumhurbaşkanı seçimi birlikte yapılacak.
1- Seçimin yenilenmesi kararı nasıl alınır?
Anayasa'nın 116. maddesine göre, Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM), üye tam sayısının beşte üç çoğunluğuyla seçimlerin yenilenmesine karar verebiliyor. Cumhurbaşkanının da seçimlerin yenilenmesini kararı alma hakkı bulunuyor. Bu şekilde yenileme kararı verilmesi halinde genel seçim ile cumhurbaşkanı seçimi birlikte yapılacak.
2- Seçimin yenilenmesi kararı alındıktan kaç gün sonra seçim yapılır?
Cumhurbaşkanı Seçim Kanunu'nun 3'üncü maddesine göre, seçimlerin yenilenmesine karar verilmesi halinde bu karar 48 saat içinde Resmi Gazete'de yayımlanacak ve 60. günü takip eden ilk pazar günü Cumhurbaşkanı ile milletvekili genel seçimi birlikte yapılacak.
3- Seçimin yenilenmesi kararı alınırsa, mevcut Cumhurbaşkanının görevi devam eder mi?
Cumhurbaşkanı Seçimi Kanunu'nun, "Seçim sistemi ve uygulanması"nı düzenleyen 4. maddesinin 4. fıkrası, "Cumhurbaşkanının görev süresinin dolması veya seçimlerin yenilenmesine karar verilmesi ya da seçimlerin tamamlanamaması hallerinde, yenisi göreve başlayıncaya kadar mevcut Cumhurbaşkanının görevi devam eder." hükmünü içeriyor.
4 - Seçim yasalarında yapılan değişiklikler ne zaman uygulanır?
Anayasa'nın 67. maddesinin son fıkrası, "Seçim kanunlarında yapılan değişiklikler, yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde yapılacak seçimlerde uygulanmaz." hükmünü içeriyor.
Seçimlerde yüzde 10 olarak uygulanan ülke seçim barajını yüzde 7'ye indiren, ittifakın aldığı oyların milletvekili hesabı ve dağılımını değiştiren Milletvekili Seçimi Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, 6 Nisan 2022'de Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmişti. Buna göre, seçim yasasında yapılan son değişiklik, 6 Nisan 2023'ten sonra yapılacak seçimlerde uygulanabilecek.
5- Seçim yasasındaki değişikliğinin uygulanmasında geçen bir yıllık süre için, "seçimin başlangıç tarihi" mi "oy verme günü" mü esas alınır?
Yüksek Seçim Kurulu (YSK), 4 Mart 2011 tarihli 40 sayılı kararıyla, 298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun ile 2839 sayılı Milletvekili Seçimi Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair 5980 Sayılı Kanun'un uygulanma süresini tartışmıştı. Kurul, seçimin 12 Haziran 2011 Pazar günü yapılmasına karar verildiğini, seçim yasasına ilişkin değişikliklerin ise 10 Nisan 2010 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanarak aynı gün yürürlüğe girdiğini belirtmişti. Kurul, yasa değişikliğinin uygulanmasına ilişkin hesaplamada "oy verme tarihini" esas almıştı. YSK'nin bu kararı diğer seçimlerde de uygulanacak. Bu durumda, hesaplamada "oy verme günü" esas alınacak.
6- Seçim kararı alınmasının ardından YSK'de süreç nasıl işleyecek?
Seçim tarihine ilişkin kararın alınmasının ardından YSK, Cumhurbaşkanı ve 28. Dönem Milletvekili Seçimi için takvimi belirleyip seçimin başlangıç tarihini duyuracak. YSK, iki seçim için tek takvim hazırlayacak. Seçimin iş ve işlemlerini yürütecek YSK'de seçimle ilgili tüm süreçler bu takvime göre işleyecek.
7- Cumhurbaşkanı seçiminde ilk oylamada çoğunluk sağlanamazsa, ikinci oylama ne zaman yapılacak?
Çoğunluk sağlanamazsa, bu oylamayı izleyen ikinci pazar günü seçmenler bir kez daha sandık başına gidecek. Bu seçime, ilk oylamada en çok oy alan iki aday katılacak ve geçerli oyların çoğunluğunu alan aday Cumhurbaşkanı seçilecek.
Oylamalara tek adayla gidilmesi halinde, oylama referandum şeklinde yapılacak. Geçerli oyların salt çoğunluğunu alan aday Cumhurbaşkanı seçilecek.
8- Seçime giren siyasi partilerin baraj hesaplaması nasıl yapılacak?
Siyasi partilerin milletvekili çıkarabilmesi için ya tek başına ülke seçim barajını geçmesi ya da bir ittifak içerisinde yer alması ve bu ittifakın toplam oyunun geçerli oylara göre belirlenmiş ülke barajını geçmesi gerekecek.
9- Yeni seçim yasasına göre, ittifaktaki kaç parti seçim barajını aşmış sayılacak?
Seçim yasasında değişiklik yapan 7393 sayılı Kanunun 2. maddesine göre, ittifakta yer alan partilerin ayrı ayrı yüzde 7'yi geçmesi gerekmiyor. İttifakın aldığı oy toplamı genel baraj olan yüzde 7'yi geçtiğinde ittifak içindeki tüm partiler barajı geçmiş sayılacak.
10- İttifak içindeki partilerin milletvekili sayıları nasıl hesaplanacak?
Oy toplamı genel barajı geçtiği takdirde, ittifakı oluşturan siyasi partilerin milletvekili sayıları, ittifakın aldığı toplam milletvekili sayısının, her partinin aldığı oy oranına göre dağıtılarak hesaplanacak.