Yapı Tasarruf Sandığı Sistemi
Dar gelirli vatandaşlar için TOKİ modelini hayata geçiren hükümet şimdi de yeni bir konut edindirme modeli üzerinde çalışmalara başladı. Yükselen faiz oranları ve peşinatta yaşanan sıkıntılara yönelik düşük oranlı sabit faizli devlet destekli teşvik sandığı geliyor. Geçtiğimiz günlerde ekonomi kulislerine sızan konut edindirme sandığının isminin ''Yapı Tasarruf Sandığı Sistemi’ olacağı belirtildi.
Uzun zamandır gündemde
Alman patentli 'Yapı Tasarrufları Sandığı' modelinin yeni bir çalışma olmadığı uzun zamandan beri hem bankacılık hem de ekonomi yönetiminin gündeminde olduğu ortaya çıktı. Almanya başta olmak üzere birçok ülkede başarılı sonuçlar veren Yapı Tasarruf Sandığı (YTS) konut edinmek isteyenlerin belirli bir süre boyunca yaptıkları tasarruf karşılığında, piyasa koşullarından bağımsız olarak, düşük faiz oranlı kredi kullanmasını öngören bir konut finansman sistemi olarak adlandırılıyor.
Faiz ile enflasyon engeli kalkıyor
Türkiye’de geçmişte uygulanan Emlak Bankası’nın Yapı Tasarruf Sandığı ile Konut Edindirme Yardımı’nın (KEY) başarısızlıkla son bulmasının perde arkasında ise yüksek enflasyon ile faiz oranları yatıyor. 2004 yılından bu yana faiz ile enflasyonun kontrol altına alınması Yapı Tasarruf Sandığı Sistemi’nin önündeki en büyük engeli de ortadan kaldırıyor.
Sistem 5 aşamadan oluşuyor
Özellikle alt gelir grubunu hedefleyen 'Yapı Tasarrufları Sandığı'na isteyen herkes rahatlıkla girebiliyor. Konut hayali kuran vatandaşlara birikim yapma ve düşük faizli kredi imkanı sunan sistem 5 aşamadan oluşuyor.
Yüzde 40 birikime yüzde 60 kredi formülü
YTS’deki aylık tasarruflar ve kredi miktarı sözleşme başında taahhüt edilen toplam tasarruf tutarı üzerinden belirlenecek. Bu oran yurt dışındaki örneklerine bakıldığında yüzde 40’a yüzde 60 şeklinde de olabilecek.
Sabit faiz avantajı
Birçok yönden Bireysel Emeklilik Sistemi’ne de benzeyen 'Yapı Tasarrufları Sandığı'nın en önemli özelliği katılımcısına sunduğu sabit faiz avantajı olarak öne çıkıyor. Sözleşme başında tasarruf oranı ve süresine göre değişkenlik gösteren faiz oranı sözleşme bitimine kadar sabitleniyor olacak. Tasarruf ödemeleri boyunca olası risklerin hepsine kapalı olacak oran süre bitiminde piyasanın üstünde olması durumunda katılımcılar birikimlerini alarak düşük faiz veren tarafa da geçebilecek. YTS’de kredilerini erken kapatmak isteyenlere ceza ödemesi de uygulanmıyor.
Yüzde 30 devlet katkısı + Piyasanın yarı fiyatına kredi
Çek Cumhuriyeti, Slovakya ve Macaristan gibi bu modeli uygulayan ülkelerde birikimlerin enflasyona ezdirilmemesi için yıllık birikimlerin belli bir kısmına tasarruf vadesi de göz önünde bulundurularak yüzde 20 ile 30 arasında devlet katkısı sunuluyor.
Tasarruf birikimlerine yönelik yine aynı ülkelerde piyasadaki mevduat faizlerinin üzerinde bir faiz oranı uygulanırken tasarruf süresi sonunda kullandırılacak kredilerin faiz oranlarının ise piyasanın yarısına denk geldiği görülüyor.
Konut fiyatları gözlemlenecek
Yapı Tasarruf Sandığı Sistemi’nde en büyük risklerden biri olarak konut fiyatlarında yaşanabilecek hızlı artış yer alıyor. Sistemin uygulandığı çoğu ülkede konut fiyatları kamu gözetiminde bulunuyor. Bu yüzden Türkiye’de sistemin uygulanması ile birlikte kamunun konut sektöründe arz/talep dengesini gözeten bir konumda yer alması gerekiyor. Aksi takdirde katılımcıların yaptıkları birikimler piyasanın gerisinde kalabilme riski yer alıyor.
Konut ile ilgili diğer işlemlerde kullanılabilecek
Yapı Tasarruf Sandığı Sistemi’ndeki tasarruf birikimleri yalnızca konut alımında değil, tadilat işlemlerinde, konut kredilerinin daha hızlı kapatılmasında ve konut amaçlı diğer kullanımlarda da kullanılabilecek.