TEOG nasıl başladı?
AK Parti hükümetleri döneminde liseye girişlerde ilk değişiklik 2004 yılında yapılarak LGS'den Ortaöğretim Kurumları Seçme ve Yerleştirme Sınavı'na (OKS) geçildi. 2008 yılında ise 6, 7 ve 8'inci sınıflar için Seviye Belirleme Sınavı (SBS) getirildi.
2009'da SBS'nin sadece 8'inci sınıflarda yapılmasına karar verildi. 2012-2013'te ise tamamen kaldırıldı.
Nabi Avcı açıklamıştı
2009'da SBS'nin sadece 8'inci sınıflarda yapılmasına karar verildi. 2012-2013'te ise tamamen kaldırıldı. 2014'te dönemin Milli Eğitim Bakanı Nabi Avcı, yeni sisteme geçildiğini açıkladı. O yıldan itibaren öğrenciler Temel Eğitimden Ortaoöğretime Geçiş (TEOG) kapsamında her sene sınavlara girmeye başladı.
Yeni sistem hakkında bilgi veren Avcı şunları söylemişti:
"Bir okulun değerlendirme kriterleriyle, bir okulun değerlendirme kriterleri birbirini tutmuyor. Bunun çok kibar bir ifadeyle, büyük öğretmen camiasını rencide etmeyecek bir ifadeyle söylemek gerekirse, öğretmenlerin not verirken bazılarına çok cömert, bazılarına daha tutumlu olabildiklerini, bu yüzden öğrencilerin notlarında bir standart oluşmadığını, bu yüzden o notların daha sonraki değerlendirmelerde kullanılamadığını görmüşüz. Şimdi bu sınavlardan bazılarını, yani bazılarını Matematik, Türkçe, Fen Bilgisi, Sosyal Bilgiler’den sene içerisinde okullarda yapılan sınavlardan bazılarını, birer tanesini merkezden yapalım, Milli Eğitim Bakanlığı olarak biz yapalım. Gerek sınavın hazırlanışını, uygulanışını, değerlendirilişini biz üstlenelim. Değerlendirmenin de nasıl yapılacağını biz denetleyelim. Böylece standart, daha adil, genel bir not havuzumuz oluşsun. Öğrencilerin notlarında bir standardizasyon bu yolla sağlanmış olsun. Bunları biz daha sonra farklı amaçlarla, okula girişlerde, okul tercihlerinde kullanabilelim. Bunun çalışmasını yaptık, yapıyoruz."
Ekonomi boyutu
TEOG'un ekonomik boyutu dikkatleri çekecek düzeyde. Sınavda başarıyla sonuç almak isteyen öğrenciler için veliler özel dersler ve takviye eğitim setleri satın almak durumunda kalıyor. Bu harcamanın aile bütçesinde büyük yer tutması da en önemli hususlardan biri.
Cumhurbaşkanı Erdoğan bu kapsamda TEOG'un kaldırılmasına ilişkin düşüncelerini paylaşırken 'ekonomi' unsuruna da işaret etti. Erdoğan, TEOG'un kaldırılmasının aileleri ekonomik anlamda da rahatlatacağını ifade etti.
TEOG kapsamındaki sınav için aileler etüt merkezlerine yönelirken, düzenlemelere rağmen kayıt ücretleri 3 ila 4 bin lira arasında oluyor. Öte yandan özel derslerde harcamalar daha yüksek rakamlara ulaşabiliyor. Özel ders fiyatları, bir düzenleme olmadığı için değişiyor.
TEOG'da öğrencinin her dersten haftada bir saat özel ders alacağı planlamada ortalama yıllık maliyet 22 bin 400 liraya çıkabiliyor.
Kitaplar da harcama kalemlerinin en önemli diğer unsuru. Gerek konu anlatımları gerekse deneme testleri için veliler çocuklarına çok sayıda kitap almak durumunda kalıyor. Fiyatları yayıncı ve çalışma kapsamına göre değişirken, her bir kitabın 10 ila 50 TL arasında olduğu görülüyor.
Nakil de masraf
TEOG’la birlikte tüm öğrencilerin merkezi olarak puan üstünlüğü ve tercihe göre yerleştirilmesi yapıldığından, her yıl binlerce öğrenci herhangi bir okula yerleştirilemiyor ve zorunlu olarak açık liseye aktarılıyor. Buna ilaveten öğrenciler ilk yerleştirildikleri okuldan memnun olmadığından, farklı okullara kayıt olmak için birkaç hafta nakil süreçleri ile uğraşmak zorunda kalıyor. 2015 yılında 1,1 milyon öğrencinin yaklaşık 450 bininin nakil talebinde bulunmuş olması, yerleştirme sistemindeki yaygın memnuniyetsizliği gösteriyor. Ayrıca sistemdeki başarı sıralaması nedeniyle kendi mahallesinde bulunan liseden ciddi hiçbir farkı bulunmayan başka bir liseye giden öğrencilerin ailelerine ekstra masraflar çıkıyor.
Uzman görüşü
Eğitim Uzmanı Gökhan Yücel, yenisafak.com'a yaptığı açıklamada TEOG'un yerine oluşacak sistemde çizilmesi gereken yol haritasına işaret etti. Öğrencilerin zamanın ihtiyacı ışığında yetiştirilmesi gerektiğini vurgulayan Yücel, TEOG'un kaldırılması kararının bu anlamda cesur bir adım olduğunu ve Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın inisiyatif aldığını belirtti.
Yücel'in açıklamaları şöyle:
Avrupa'da nasıl?
Türkiye'de yaklaşık yarım asırdır süren liselere giriş için sınav koşulu, Avrupa'nın birçok ülkesinde ise uygulanmıyor. Eğitim çerçevesi olarak farklı bir süreci işleten Avrupalı eğitim kurumları genel olarak 'sınavsız' geçiş yönünde uygulamalara imza atıyor.
TEOG'un kaldırılmasına yönelik MEB birim yetkilileri bir araya geldi. MEB yetkilileri toplantıda, Türkiye'ye en yakın sistem olan Almanya eğitim sistemini de tartıştı.
Almanya'da eğitim sisteminde ilkokuldan ortaokula geçişlerde öğrenci okuldan tavsiye mektubu alıyor. O yazıda hangi okula geçmesinin uygun olduğu belirtiliyor. Öğrenci başarılı ise Gymnasium (lise)-Empfehlung (Gymnasium-Önerisi) alıyor. Veliler çocuklarını tavsiye mektubu ile okula yazdırılabiliyor. Başarılı olmayan öğrencilere ise Realschule-Empfehlung'a gidiyor. Realschule (ortaokul)-Empfehlung tavsiyesi almış bir öğrenciyi veli, Gymnasium'a yazdırmak isteyebilir, okula kayıt yaptırıp yaptırmamak okul müdürünün takdirine bırakılıyor. Almanya'da merkezi sınav bulunmuyor. Almanya'da 4. sınıf karnesi etkin. Öğretmenler, öğrencilerin notlarına göre tavsiye mektubu veriyor. İlkokul öğretmeni 'bu çocuk üniversite okumaz' diye mektup yazarsa öğrenci baştan Hauptschule'ye (esas okul) gidiyor.
Ahlak notu var
Almanya eğitim sisteminde öğretmenlerin rolü ve gücü büyük. Almanya'da ilk ve ortaokullarda "kopfnote" (ahlak notu) verilmeye başlandı. Öğretmene saygı, öğrencilerin kendi arasında birbirlerine saygı gibi davranış biçimleri ahlak notunda önemi bulunuyor. Ahlak notu çocuğun sosyal yeteneğini ortaya koyuyor.
Alman eğitim sistemi nasıl işliyor?
Tavsiye mektubu ile öğrenci yönlendiriliyor. Çocuklar devam edecekleri okul modelini anne-babalarıyla, öğretmenleriyle, okuldaki başarı durumlarına uygun okul modeli seçiyor.
Son gelişmeler
Temel Eğitimden Ortaöğretime Geçiş Sistemi (TEOG), Milli Eğitim Bakanlığı tarafından yapılan değişiklikle, 2013-2014 eğitim-öğretim yılından uygulanmaya başladı.
Bu sisteme göre öğrenciler 6 tane dersten okullarında sınavlarına giriyor ve not ortalamalarına göre liseye giriş hakkı kazanıyordu.
Geçtiğimiz günlerde Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın “TEOG’un kaldırılması lazım” açıklaması üzerine sınav sistemi yeniden gündeme geldi. Böyle bir yarışın çocukları zorladığını vurgulayan Erdoğan, ekonomik sebeplerin de altını çizerek, “İnşallah paraların akıtıldığı bu süreçlerden çocuklarımızı kurtarmış oluruz” dedi.
Çocukların okul derslerine yönelmesi gerektiğini kaydeden Erdoğan, “Yarışı okullarında yapmasını sağlamamız çok daha isabetli olacaktır. Liseler MEB kontrolünde kendi sınavlarını yapar" ifadelerini kullandı.
“Sınavsız model” gündemde
Tüm bu gelişmelerin ardından, “TEOG’dan sonra nasıl bir sistem olacak” sorusu tartışılıyor. Bugün yeni eğitim-öğretim yılının açılışında konuşan Başbakan Yıldırım, “Amacımız, yavrularımızın ortaokuldan sonra gönül rızasıyla, gönül rahatlığıyla istedikleri, kabiliyetlerinin en uygun olduğu lise kısmına devam etmeleridir” diyerek yeni sisteme ilişkin önemli ipucu verdi.
“2013’ten beri talimatı bu yönde”
Milli Eğitim Bakanlığı Müsteşarı Yusuf Tekin, TEOG'un kaldırılmasıyla ilgili olarak, "Sınavsız bir modeli olmalı. Alt yapısı oluşturulmalı" dedi. Türkiye’deki okul sayısının fazla olduğuna dikkati çeken Tekin şunları söyledi:
Son olarak TEOG sınavı ile ilgili karar verildi. Milli Eğitim Bakanı İsmet Yılmaz, bu yıl Temel Eğitimden Ortaöğretime Geçiş (TEOG) sınavının yapılmayacağını açıkladı. Bakan Yılmaz, "Bize güvenin. Kimsenin kaygılanmasına gerek yok" dedi.
Halk ne diyor?
Yenisafak.com Gündem Servisi, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın açıklamasıyla birlikte gündeme gelen 'TEOG kaldırılmalı mı?' sorusunu okurlarıyla paylaştı. Twitter üzerinden başlatılan ankette 'evet' ve 'hayır' seçenekleri yöneltildi. Kısa sürede yaklaşık iki bin kişi oy kullanırken, yüzde 65'le 'evet' önde geldi. 'Hayır' seçeneği de yüzde 35'te kaldı.
Sosyal medya üzerinden görüşlerini bildiren vatandaşların genelinde benzer düşünceler hakim. Çok sayıda veli ve öğrenci sınavın kaldırılması görüşünde. Öğrenciler üzerinde stres oluşturan ve velileri de olumsuz etkileyen sürecin, yerini sınavsız girişe bırakması isteniyor.