Türkiye dahil bütün İslam ülkelerinde uygulanabilecek ve İslam'a da uygun olacak bir rejimden söz ediyorum. Bunun adı “İslâmî demokrasi”dir. Bu ismi kullananlar arasında Şeyhülislam Mustafa Sabri Efendi de vardır. Ancak modernite müminlerinden bazılarının düşünceme tahammül edemediklerini, benim için “entelektüel derinlikten yoksun” dediklerini görüyorum. Onlara göre “İslam beşerî bir kurumdur, kutsallığı yoktur, katı laikliği bırakıp liberal-laik demokrasinin yerleşmesi için İslam'ın da kısmen
Türkiye dahil bütün İslam ülkelerinde uygulanabilecek ve İslam'a da uygun olacak bir rejimden söz ediyorum. Bunun adı “İslâmî demokrasi”dir. Bu ismi kullananlar arasında Şeyhülislam Mustafa Sabri Efendi de vardır. Ancak modernite müminlerinden bazılarının düşünceme tahammül edemediklerini, benim için “entelektüel derinlikten yoksun” dediklerini görüyorum. Onlara göre “İslam beşerî bir kurumdur, kutsallığı yoktur, katı laikliği bırakıp liberal-laik demokrasinin yerleşmesi için İslam'ın da kısmen kullanılması faydalı olur…” Bize göre ise İslam kullanılmaz, yaşanır ve bütünüyle uygulanır.
Peki demokrasi ile hiçbir alış-verişi olamaz mı?
Bunun cevabını şöyle vermiştim:
Demokrasinin çeşitli tanımlarından birinin veya tamamının İslâm ile örtüşüp örtüşmediği veya İslâma uygun düşüp düşmediği konusunda farklı görüşler ileri sürülmüş, kitap ve makaleler yazılmış, hatta Doğu'da ve Batı'da tezler yapılmıştır. Bu yazının konusu, bu uygunluk veya uygunsuzluğun tespiti değil, ülkemizde genelgeçer demokrasi tanımlarının uygulamaya uygun düşüp düşmediğidir. Bundan otuz kırk yıl önce kitaplar ve makalelerde demokrasi “ya doğrudan veya temsilcileri aracılığı ile halkın kendi kendini yönetmesidir” diye tarif edilirdi. Şimdilerde bu tanım “insan haklarına riayet edilen, mümkün ise bireye kadar yönetime katılma imkânı veren bir siyasî sistem” olarak tarif edilmektedir.
Dönüp uygulamaya baktığımızda görülen manzara hiç de tanımlara uymamaktadır; çünkü perde arkasında bulunan ve yönetmek için seçilmedikleri halde yönetime hakim olan güçleri bir yana bıraksak bile görünüşte iktidar partiler arasında el değiştirmekte, partilere de parti karar ve disiplini hakim bulunmaktadır. Milletvekili adayları parti tarafından belirlenmekte, bu belirlemede halkın irade ve menfaatinden ziyade partinin başında bulunanlar ile bunların maddi manevi güç aldığı çevrelerin dedikleri olmaktadır. Milletvekillerinin temsil, yönetime katılma ve denetim fonksiyonları sıfıra yakındır. Milletvekili, arkasında binlerce insanın bulunduğu müstakil bir temsil kişiliği değil, oy sayısını dolduran, verilen vazifeleri yapan bir birimdir. Meclis'in göze çarpan yerinde “hakimiyetin millete ait olduğu” yazıldığı halde gerçekte hakimiyet, milyonlara nisbetle bir avuç teşkil eden seçilmemiş/temsil yetkisi olmayan güçlerin elindedir. Onlar istemedikçe anayasa ve kanunlar değiştirilemez, haklar ve hürriyetler verilemez, alınamaz, alınmış kararlar uygulanamaz. Halkın temsilcilerinin elini kolunu bağlayan, iradelerini dizginleyen bir görünmez el bir kâbus gibi üzerimize çökmüş bulunuyor. Gerek halk ve gerekse onun temsilcileri bu eli kaldırmaya, kırmaya kadir olamıyor, bu şuurdan ve güçten mahrum bulunuyorlar.
Bütün bunlar vakıaya, olup bitene uygun düşen tesbitler ise medyada boy gösterme imkanını bulan bir kısım üst düzey (!) yetkililerin, değerli olmasalar bile önemli olan kişilerin ikide bir çıkıp halk iradesinden, halkın dediğinin olduğundan, halkın yararının her şeyin önünde bulunduğundan, kendilerinin halka hizmet için bu eziyetlere (!) katlandıklarından, adaletten, hakkaniyetten, hukuk devletinden... bahsetmeleri demagojidir; bunlar demagoglardır ve demagogların üst düzeyde bulundukları siyasî sistemin adı demokrasi değil, demagograsidir.
Uygulamadaki aksaklıklar bir yana bırakılırsa teorik olarak demokrasi insan hakları temeline oturuyor, insan hakları denilince öncelikle birey olarak insanın hakları kastediliyor ve zaruret bulunmadıkça bireyin hakları, topluma, devlete, ideolojilere, inançlara... karşı korunuyor. Demokrasinin önemli eksikliklerinden biri ise, hakların, ödevlerle dengelenmesinde kendini gösteriyor; tarih boyunca yaşanan haksızlıklara, baskılara, gereksiz kısıtlamalara karşı bir tepki söz konusu olduğundan hakların öne alındığı ve ödevlerin, haklara nispetle gölgede kaldığı anlaşılıyor.
Burada “ahlaki denetim” ifadesinden, İslam din ve kültüründe önemli yeri olan “el-emru bi'l-ma'rûf ve'n-nehyu ani'l-münker” kavramını ve uygulamasını kastediyorum. “Ma'rûfu emretmek, buyurmak, yaptırmak, münkeri yasaklamak, yaptırmamak, engellemek” manasına gelen bu ifadeyi anlayabilmek için “ma'rûf” ve “münker” kavramlarını tanımlamak gerekir.
Marûf, “meşrû” kavramını içine alır ve onu aşar, burada meşruluk Müslümanlar tarafından benimsenmiştir, hayat tarzı haline gelmiştir ve ihlali toplumca tepki sebebi olur. “Münker” de ma'râfun zıttıdır. İslam toplumunun inanç, ibadet, ahlak-âdâb alanında ortak değeri oluşur; bu ortak değerler korunur, bunlara yönelik saldırılar ve ihlaller karşısında toplum tepki gösterir; el, dil ve gönül yoluyla ihlale karşı çıkar ve engellemeye çalışır. Bu tepki, eşyanın tabiatı icabı böyle olduğu gibi, âyet ve hadislerle de emredilmiştir, bu vazife, İslamî yönetimlerde bir kurumun doğmasına sebep olmuş ve buna “hisbe, ihtisâb” teşkilatı denmiştir.
Her önüne gelenin bilir bilmez ahlaki denetim vazifesini yapıyorum diye harekete geçmesi, kendine göre ihlal saydığı davranışlara tepki göstereceğim diye haksız davranışlarda bulunması, haklı olsa bile karşı tarafın direnmesi sonucu çatışmaların çıkması kaçınılmaz olduğu, bunun da anarşiye yol açacağı, kamu düzenin bozacağı ortada olduğu için zaman içinde, hisbenin (ahlaki denetimin) dil ve gönül ile olanı halka bırakılmış, el ile olanı (yaptırım uygulanarak icra edileni) devlete; yani özel manadaki ihtisab kurumuna bırakılmıştır. Tipik bir örnek vermek gerekirse, Büyük Selçuklu hükümdarı Sultan Melikşah'ın emriyle Vezir Nizamülmülk'ün yazdığı Siyasetname isimli kitapta kaydedildiğine göre, sarhoş olarak evine dönen büyük bir komutana ihtisab görevlisi rast gelmiş, onu atından indirerek kırbaçlamıştır (Çavdaroğlu terc. s.57-59; Benim İslam'ın Işığında Günün Meseleleri isimli kitabıma da bakılabilir).
(Devamı var).
#Demokrasi
#Demagograsi
#Nizamülmülk
