Kaç kişi oy kullanacak?

Köyde ikamet eden seçmenler, il genel meclisi üyeliği, köy muhtarlığı ve köy ihtiyar meclisi üyeliği seçimi, büyükşehir olmayan illerde yaşayan vatandaşlar, il genel meclisi üyeliği, belediye başkanlığı ve belediye meclis üyeliği, mahalle muhtarlığı ve mahalle ihtiyar heyeti üyeliği seçimi, büyükşehirlerde yaşayanlar ise büyükşehir belediye başkanlığı, belediye başkanlığı ve belediye meclis üyeliği, mahalle muhtarlığı ve mahalle ihtiyar heyeti üyeliği seçimi için oy kullanacak.

Seçmenin kimlik tespitinde, Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarasını taşıyan nüfus cüzdanı, resmi daireler veya iktisadi devlet teşekküllerince verilen soğuk damgalı kimlik kartı, pasaport, evlenme cüzdanı, askerlik belgesi, sürücü belgesi, avukatlık kimlik belgesi gibi kimliğini tereddütsüz ortaya koyan resimli, resmi nitelikteki belgelerden birinin ibrazı gerekecek.

Üzerinde Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası olmayan resimli ve resmi bir kimlik belgesi ibraz eden seçmenin oy kullanabilmesi için bu belgelerin yanında ayrıca seçmen bilgi kağıdını veya nüfus müdürlüklerince verilmiş nüfus kayıt örneğini ibraz etmesi şart olacak.

Ceza infaz kurumları ve tutukevlerinde tutuklu ya da taksirli suçlardan hükümlü bulunan seçmenlerden bu kimlik belgeleri bulunmayanlar için cezaevi idaresince verilmiş belge kimlik belgesi yerine geçecek.

Turuncu, mavi, mor zarflar

Seçmenler oylarını il genel meclisi, belediye başkanlığı, belediye meclis üyeliği, büyükşehir belediye başkanlığı ve muhtarlıklar olarak sırasına göre kullanacak.

Seçimde sırasına göre, il genel meclisi üyeliklerine ilişkin turuncu renkli birleşik oy pusulası turuncu renkli zarfa konulacak.

Belediye başkanlığına ilişkin mavi renkli birleşik oy pusulası, belediye meclis üyeliğine ilişkin sarı renkli birleşik oy pusulası ile büyükşehir belediye başkanlığına ilişkin beyaz renkli birleşik oy pusulası mavi renkli zarfa yerleştirilecek.

Köy seçimlerinde köy muhtarı ile köy ihtiyar meclisi üyelerinin birlikte yazılı olduğu oy pusulası, mahalle seçimlerinde mahalle muhtarı ile mahalle ihtiyar heyeti üyelerinin birlikte yazılı olduğu oy pusulası da mor renkli zarfa konularak sandığa atılacak.

Oy kullanma saatleri

Adıyaman, Ağrı, Artvin, Bingöl, Bitlis, Diyarbakır, Elazığ, Erzincan, Erzurum, Gaziantep, Giresun, Gümüşhane, Hakkari, Kars, Malatya, Kahramanmaraş, Mardin, Muş, Ordu, Rize, Siirt, Sivas, Trabzon, Tunceli, Şanlıurfa, Van, Bayburt, Batman, Şırnak, Ardahan, Iğdır ve Kilis'te 07.00-16.00, bu illerin dışında kalan illerde ise 08.00-17.00 saatleri arasında oy kullanılabilecek.

Yüksek Seçim Kurulunca belirlenen oy vermenin bitiş saati geldiği halde sandık başında oylarını vermek üzere bekleyen seçmenler varsa, sandık kurulu başkanı bunları saydıktan sonra sırayla oylarını kullanmalarına izin verecek.

Her seçmen, hangi sandık seçmen listesine yazılmış ise ancak o sandıkta oy kullanacak.

26 siyasi parti yarışacak

Seçimlere 26 siyasi parti katılacak. Çekilen kura ile belirlenen partilerin oy pusulalarındaki sırası şöyle:

1. Hür Dava Partisi

2. Demokratik Sol Parti

3. Alternatif Parti

4. Doğru Yol Partisi

5. Toplumsal Uzlaşma Reform ve Kalkınma Partisi

6. Halkın Kurtuluş Partisi

7. Türkiye Komünist Partisi

8. Genç Parti

9. Büyük Birlik Partisi

10. Adalet ve Kalkınma Partisi

11. Muhafazakar Yükseliş Partisi

12. Yurt Partisi

13. Demokrat Parti

14. Emek Partisi

15. Özgürlük ve Dayanışma Partisi

16. Millet Partisi

17. Saadet Partisi

18. Hak ve Özgürlükler Partisi

19. Liberal Demokrat Parti

20. Barış ve Demokrasi Partisi

21. Bağımsız Türkiye Partisi

22. İşçi Partisi

23. Halkların Demokratik Partisi

24. Cumhuriyet Halk Partisi

25. Hak ve Eşitlik Partisi

26. Milliyetçi Hareket Partisi

Kapalı oy verme yerleri, oyların gizliliğini ve seçmenlerin oylarını tam bir serbestlik içinde vermelerini sağlayacak, dışarıdan içerisinin gözetlenmesine imkan bırakmayacak durumda hazırlanacak.

Sandıkların, kapalı oy verme yerinin ve sandık kurulunun yerleştiği yer merkez olmak üzere yüz metre yarı çaplı alan sandık alanı olacak. Sandık alanına, sandık kurulu başkan ve üyeleriyle oy vermek üzere gelen seçmenler, siyasi partilerin adayları ve gözlemcileri, bağımsız adaylar ve gözlemcileri dışında hiç kimse giremeyecek.

Sandık başında görevli partili kurul üyeleri, adaylar ve gözlemciler (müşahitler), rozet, amblem veya partisini belirtir herhangi bir işaret taşımayacak.

Sandık kurulu başkan ve üyeleri, oy verme günü göreve başlamadan önce ilk iş olarak sandık başında bulunanlar önünde ant içecekler ve sandığın boş olduğunu kontrol edecekler.

Sandık alanında düzeni sandık kurulu başkanı sağlayacak. Başkan, düzeni bozmaya yeltenenleri uyaracak, uyarıyı dinlemeyenleri sandık alanı dışına çıkarabilecek.

Sandık alanında alınacak tedbirler, seçmenlerin sandık başı işlemlerini izlemelerini engelleyecek nitelikte olamayacak. Sandık kurulu başkanının çağırdığı zabıta kuvvetleri dışında zabıta amir ve memurları ile resmi üniforma giymiş kimseler ve silah taşıyanlar sandık alanına giremeyecekler. Oy verme işlemi sırasında gebeler, hastalar, engelliler ve yaşlılara öncelik tanınacak.

Sandık başında seçmene vereceği oy hakkında hiç kimse müdahale, telkin ve tavsiyede bulunamayacak. Seçmenler oylarını kullandıktan sonra sandık başından ayrılacaklar.

Okuma-yazma bilmeyen seçmene, yardım istemesi durumunda, sandık kurulu başkanı parti işaretlerinin hangisinin hangi partiye ait olduğunu açıklayacak.

Yüksek Seçim Kurulunun belirlediği seçim takvimine göre, 30 Mart yerel seçimleri için seçim propagandası ve yasakları bugün başladı.

YSK'nın belirlediği ve 20 Mart'ta başlayan seçim yasakları süresince yazılı, sözlü ve görsel basın ve yayın araçları ile kamuoyu araştırmaları, anketler, tahminler, bilgi ve iletişim telefonları yoluyla mini referandum gibi adlarla, bir siyasi partinin veya adayın lehinde veya aleyhinde veya vatandaşın oyunu etkileyecek biçimde yayın ve herhangi bir surette dağıtım da yapılamayacak.

Propaganda serbestliği 29 Mart Cumartesi günü saat 18.00'e kadar sürecek. Propaganda serbestliği süresinde denetim ve gözetim yetkisi ilçe seçim kurullarında olacak.

Oy verme gününü takip eden güne kadar, devlet, katma bütçeli idareler, il özel idareleri, belediyelerle bunlara bağlı daire ve müesseseler, iktisadi devlet teşekkülleri ve bunların kurdukları müesseseler ve ortaklıkları ile diğer kamu tüzel kişilikleri, umumi menfaatlere hadim cemiyetler ve Bankacılık Kanunu'na tabi teşekküllere ait kaynaklardan yapılan iş ve hizmetler dolayısıyla, (açılış ve temel atma dahil) törenler düzenlenmesi, nutuklar söylenmesi, demeçler verilmesi ve bunlar hakkında her türlü vasıtayla yayınlarda bulunulması yasak olacak.

Başbakan ve bakanlarla, milletvekilleri yurt içinde yapacakları seçim propagandasıyla ilgili gezilerini makam otomobilleri ve resmi hizmete tahsis edilen vasıtalarla yapamayacaklar. Bu maksatla yapacakları gezilerde, protokol icabı karşılama ve uğurlamalar ile törenler yapılamayacak. Resmi ziyafet verilemeyecek. Bu süre içinde, Başbakan ve bakanlar seçimle ilgili çalışmalarında ve konuşmalarında 298 sayılı Kanun hükümleriyle bağlı olacaklar. Başbakan, bakanlar, milletvekilleri ve adayların seçim propagandası ile ilgili olarak yapacakları gezilere hiçbir memur katılamayacak.

Yerel seçimin yapılacağı 30 Mart oy verme günü saat 06.00'dan 24.00'e kadar alkollü içki satılamayacak, içkili ve umumi yerlerde alkollü içki verilmesi ve içilmesi yasak olacak, eğlence yerleri oy verme süresince kapalı kalacak, eğlence yeri niteliğindeki lokantalarda yalnızca yemek verilebilecek.

Emniyet ve asayişi korumakla görevli olanlardan başka kimse silah taşıyamayacak. Radyolar ve her türlü yayın organlarınca saat 18.00'e kadar seçim ve seçim sonuçlarıyla ilgili haber, tahmin ve yorum yapılamayacak. Radyolarda ve her türlü yayın organlarında 18.00-21.00 saatleri arasında ancak YSK tarafından seçim ile ilgili verilecek haber ve tebliğler yayınlanabilecek.

Bütün yayınlar saat 21.00'den sonra serbest olacak ancak YSK tarafından gerek görülmesi halinde saat 21.00'den önce de yayınların serbest bırakılmasına karar verilebilecek.

Seçimde alınacak güvenlik tedbirleri

Yerel seçimlerde genel asayişin ve huzur ortamının sağlanmasında, mülki idare amirlerine ve güvenlik güçlerine düşen görevler çerçevesinde gerekli hazırlıklar yapıldı.

Bu kapsamda, seçimlerin huzur ve güven ortamı içinde gerçekleşmesini sağlamak için hazırlanan genelge 81 ilin valilikleri ve emniyet müdürlüklerine gönderildi.

Buna göre, seçim döneminde güvenlikle ilgili Emniyet Genel Müdürlüğü, Jandarma Genel Komutanlığı ve İçişleri Bakanlığı Afet ve Acil Durum Yönetim Merkezinde "Seçim Harekat Merkezleri" oluşturuldu.

İçişleri Bakanlığı, ayrıca merkez ve taşra birimlerinin görev alanında koordinasyon, etkinlik ve kolaylık sağlamak amacıyla "seçim el kitabı" hazırlayarak ilgili kurumlara gönderdi.

Valiler, seçimlerin huzur ve güven ortamı içerisinde gerçekleşmesi için gerekli her türlü tedbiri önceden planlayarak uygulanmasını sağlamakla sorumlu olacak. Alınacak tedbirler kapsamında gerektiğinde komşu illerle koordinasyon sağlanacak.

Seçim öncesi, seçim günü ve sonrasında kamu görevlileri ve güvenlik güçleri idarenin tarafsızlığını zedeleyici tutum ve davranışlardan kaçınacak, seçmenlerin oylarını serbestçe kullanmaları için gerekli tedbirler alınacak.

Siyasi partilerin ve adayların herhangi bir baskıya ve kısıtlamaya maruz kalmadan ilgili mevzuat çerçevesinde propaganda ve benzeri çalışmaları yapmaları için tedbirler uygulanacak.

Seçim döneminde halkı suç işlemeye tahrik ve teşvik etmeyi, huzur ortamını bozmayı amaçlayan kişi ve grupların faaliyetlerinin önlenmesi, çarşı, pazar, durak, istasyon gibi yerlerde düzenlenecek her türlü miting ve gösterilerde yasa dışı eylemlere meydan verilmemesi için istihbarat çalışmalarına ağırlık verilecek. Güvenlik tedbirlerinde emniyet ve jandarma teşkilatının koordineli hareket etmesi esas alınacak, ilgili diğer kuruluşlarla işbirliği sağlanacak.

Seçimlere gölge düşürücü faaliyetleri amaçlayan propaganda, baskı yoluyla seçmenin kararını değiştirme, engelleme, oy sandıklarını kaçırma ya da yakma, psikolojik baskı amacıyla kitlesel eylemlere başvurma gibi faaliyetlere karşı gerekli tedbirler alınacak. Seçimlerde kullanılacak oy pusulalarının basıldığı yerlerde ve basılmış pusulaların seçim kurullarına intikali sırasında gerekli güvenlik önlemleri alınacak.

Seçimleri izlemek üzere Türkiye'ye gelebilecek yabancı temsilcilere gerekli misafirperverlik gösterilecek ve çalışmaları için uygun ortam sağlanacak.

Seçim döneminde propaganda amacıyla kullanılan malzemelerin görüntü ve çevre kirliliğine sebep olmaması için Çevre Kanunu hükümleri uygulanacak, bu kapsamda mahalli idareler ve siyasi partilerle işbirliği yapılacak.

Seçim güvenliğini engelleyecek her türlü davranış anında önlenecek

Oy kullanma gününde özellikle çıkarılacak motorlu ve yaya devriyeler, yer ve sayıları her sandığın durumu ayrı ayrı ele alınarak gözden geçirilecek ve seçimin güvenliğini engelleyecek her türlü davranış anında önlenecek, etkisiz hale getirilecek. Sandık alanlarına gidiş ve geliş yollarında ve sandık bölgesinde çıkabilecek olaylar için önceden planlanmış tedbirlerin tümü uygulanacak.

Oy verme günü bütün umumi eğlence yerleri oy verme süresince kapalı tutulacak, eğlence yeri niteliğini haiz lokantalarda sadece yemek verilmesine müsaade edilecek.

Sandık bölgesinin güvenliğinin sağlanmasıyla ilgili bu bölgelerde görevlendirilecek kolluk güçlerinin listeleri ilçe seçim kurullarına önceden bildirilecek, sandık alanında, çevresinde bulunma hakkına sahip kimseler ile seçimin güvenliğini sağlamakla görevli kolluk güçlerinden başka kimse bulunamayacak.

Sandıkların konulacağı yerlerle çevrelerinin iyi aydınlatılması konusunda seçim kurullarıyla işbirliği yapılarak, elektrik arızasına karşı gerekli tedbirler önceden alınacak, özellikle oy verme gününde sürekli bakım ve tamir için ekipler hazır bulundurulacak.

Oyların sayımı ve dökümü tamamlandıktan sonra düzenlenen tutanaklar ile sandık ve torbaların ilgililer tarafından il ve ilçe seçim kurullarına nakli sırasında emniyet, jandarma ve sahil güvenlik birimleri koordineli bir şekilde güzergahta güvenlik tedbirlerini alacak. Kırsal alandaki seçim sonuçlarının seçim kurulu başkanlıklarına ulaşması için güzergahta jandarma teşkilatınca alınacak tedbirlere ilaveten, emniyet teşkilatınca da asayiş ve trafik yönünden gereken tedbirler alınacak.

Güvenlik açısından hassasiyet arz eden yerleşim birimlerindeki oy sandıkları ile sayıma ilişkin evrak ve belgeler, sandık başkanı ve en az iki üye ile birlikte, gerektiğinde zırhlı araç ve helikopterlerden de yararlanılmak suretiyle ilçe seçim kurullarına intikal ettirilecek. Seçim sonuçlarının kısmen veya tamamen belli olmasından sonra istenmeyen olayların meydana gelmemesi için gerekli tedbirler planlanacak ve uygulanacak.