Karadeniz'de fındık bahçelerine dadanıp, suyunu emdiği bitkiye zarar veren ve hızla tüm Türkiye'ye yayılan 'kahverengi kokarca' böceği bu yıl bahçelerde erken görülmeye başlandı. Ulusal Fındık Konseyi (UFK) Yönetim Kurulu Üyesi Sebahattin Arslantürk, istilacı türün bölgede yayılarak tehdidini artırdığını belirterek, “Önlem alınmazsa fındıkta 150 bin ton civarında bir zarar olabilir. Biyolojik mücadele kesinlikle yeterli değil. Bu dakikadan itibaren kimyasal mücadeleden başka çaremiz yok” dedi. Sayıları hızla artan ve günde 30 kilometre yol kat edebilen İstilacı tür için 'Gördüğünüz yerde öldürün' uyarıları peş peşe yapılıyor. Peki, Kahverengi kokarca böceği nedir, nereden geldi? Kahverengi kokarca böceği zararlı mı, nasıl yok edilir? Ayrıntılar haberimizde...
Dünya fındık üretimi ve pazarının büyük kısmını elinde bulunduran Karadeniz'de 'kahverengi kokarca' adlı böcek türü, başta fındık olmak üzere birçok bitki için tehdit oluşturuyor.
300'den fazla bitki türünde beslenebilen ve biyolojik mücadelenin sürdürüldüğü istilacı böceğin erginlerinin uzun mesafelere uçabilme yeteneğinde olması, yayılışını kolaylaştırıyor.
Dadandığı fındık bahçelerinde yapraklarını yiyip, suyunu emdiği bitkilerin kökünü kurutan istilacı, son dönemlerde hava sıcaklıklardaki ani artış nedeniyle bu yıl bahçelerde erken görülmeye başlandı.
Bölgede yayılarak tehdidini sürdüren zararlının, popülasyonunun ciddi seviyede arttığını belirten uzmanlar, biyolojik mücadelenin yanında kimyasal mücadelenin de devreye alınmasını öneriyor.
'Geçen yıla göre 4-5 kat daha fazla zarar verecek'
'Ulusal Fındık Konseyi (UFK) Yönetim Kurulu Üyesi Sebahattin Arslantürk, kahverengi kokarcanın bu yıl bahçelerde 1 ay erken görülmeye başladığını belirterek, “Kahverengi kokarca böceği normalde mayısın birinci haftası ya da ikinci haftası çıkıyordu. Ama bu yıl iklim şartlarının aşırı derecede sıcak gitmesiyle artık kahverengi kokarca erkenden sahada yayılmaya başladı. "
"Bu böcek normalde mayısın ikinci haftasından itibaren yumurtasını bırakıyordu. Şimdi bu mayısın başında yumurtaları da çıkmış olacak. Çok büyük bir yayılımı var ve gelen ihbarlardan da şunu söyleyebiliriz ki; anormal boyutta çoğaldı. Bu da demek oluyor ki, bu yıl geçmiş yıllara göre verdiği zararın en az dört beş katı daha fazla zarar verecek. Amerikalı bilim insanları, 'bu böcek dünyaya gelmiş en zararlı tarım zararlısıdır' diye bahsediyor. Türkiye'de de bunun önleminin daha önceden alınması gerekiyordu” diye konuştu.
'Fiziksel mücadelede geç kaldık'
Kahverengi kokarcaya karşı fiziksel mücadele için geç kalındığı değerlendirmesinde bulunan Arslantürk, “Kahverengi kokarca popülasyonundaki artışa karşı samuray arının salınımı yeterli olacak mı? Hayır olmayacak. Bu böceği yok etmede en kolay yöntemler fiziksel ve kimyasal mücadeleler ama bunu da kışlığa gittiği zaman yapmamız gerekirdi, onun için de geç kaldık. Bu yıl Giresun ve o Ordu tarım il müdürlükleri böceğin yok olması için çalışmalar yaptı ama bizim üreticimiz de bununla nasıl mücadele yapılacağını bilmiyor. Türkiye'nin önümüzdeki süreçte bu işe çok ciddi şekilde eğilmesi gerekiyor” dedi.
'Kırmızı alarma geçilmeli'
Bu yıl kahverengi kokarcanın fındıkta 150 bin ton kayba neden olacağını öngördüğünü ifade eden Arslantürk, “Bu yıl Artvin bölgesinde bazı köylerde kahverengi kokarcanın verdiği zarar yüzde 60'ı geçti; bu çok büyük ve korkunç bir rakam. Bizde de geçen yıl sadece 150 rakıma kadar alanda görülürken bu sene şu anda gelen ihbarlar böceğin 700 rakımlı arazilere kadar çıktığını gösteriyor. Bu da demek oluyor ki, büyük bir alana zarar verecek. Umarım öyle bir şey olmaz. Bununla ilgili artık bakanlığın kırmızı alarma geçmesi gerekiyor. Böyle giderse, önlem alınmazsa benim öngörüm 150 bin ton civarında bir zarar olabilir; bu çok büyük bir rakam. Biyolojik mücadele kesinlikle yeterli değil. Çünkü böceğin popülasyonunun anormal şekilde büyüyen bir yapısı var. Yani bir anne babadan bir sezonda 14 bin tane böcek ortaya çıkıyor. Fındık üreticisi olarak çok endişeliyiz. Böceğin verdiği zararın nasıl olduğunu biliyorum. Bu dakikadan itibaren üreticiler olarak da kimyasal mücadeleden başka çaremiz yok. Şu anda görüntüye bakarsanız, kimyasal mücadelenin bir an önce tam yerinde ve zamanında yapılması gerekiyor" ifadelerini kullandı.
'Gördüğünüz yerde öldürün'
Tarım ve Orman İl Müdürlüğü, bölgede popülasyonu giderek artan, tarım zararlısı kahverengi kokarca böceğiyle mücadele konusunda Acil Eylem Planı Toplantısı düzenledi. Kahverengi kokarcanın varlığının tehlikeli boyuta ulaştığının altını çizen Tarım ve Orman Müdürlüğü yetkilileri, böcekle mücadele hususunda adeta seferberlik yapılması gerektiğini belirtti. Tarım ve Orman Bakanlığı Gıda ve Kontrol Genel Müdürü Dr. Ersin Dilber, “Kahverengi kokarca için bazı il müdürlüklerimiz ‘gördüğünüz yerde öldürün’ diyorlar. ‘Müslüman bir ülkeyiz, kıyamıyoruz’ diyorlar. Sivrisinek de can yakıyor ve öldürüyoruz. Zararlı ile en büyük mücadele yöntemi, ne yazık ki evlerde gördüğümüz böceklerin kışlak alanlarda yok edilmesi. Bu noktada tüm vatandaşlarımızdan toplu bir aksiyon bekliyoruz” dedi. Peki, Kahverengi kokarca böceği nedir, nereden geldi? Kahverengi kokarca böceği zararlı mı, nasıl yok edilir?
Kahverengi kokarca böceği nedir, nereden geldi?
Kahverengi kokarca böceği, Halyomorpha halys ( Pentatomidae) familyasından Asya kökenli bir böcektir. Japonya, Kore Yarımadası, Tayvan ve Çin' özgü olan bir böcek türüdür. Kahverengi kokarca 1990'lardan itibaren özellikle ABD'nin doğu kesimlerine yayılmıştır. Kahverengi kokarca böceğinin larvaları ve yetişkinleri birçok tarımsal üründen ve yüzden fazla bitkiden beslenebilen bir hayvandır. Tehdit altında olduğunda ya da ezildiğinde kötü bir koku salgılar. Bu koku, kokarca böceğinin savunma mekanizmasıdır.
Gürcistan'dan giriş yaptı!
Kokarca böceği, Türkiye'ye de ilk defa 2019 yılında görüldü. 2017 yılında Gürcistan'dan giriş yaptığı öğrenildi. Kahve rengi kokarca böceği, çoğunlukla Karadeniz bölgesi ve İstanbul da kendini sıkça göstermeye başladı.
'Konteynerden yayıldı'
Tüm dünyada bu böceği seyahat böceği olarak adlandıran insanlar da var. Çünkü ışığa, sıcağa, transfer araçlarına, konteynerlere geliyor. Tüm dünyaya konteyner ticaretiyle yayılmış bir böcek.
"İhbar hattı kuruldu"
Üreticiler, zararlı böcek için biran önce sahada biyolojik mücadelenin başlatılmasını istiyor. Bölgede, böcek türü ile ilgili ihbar hattı da oluşturulurken üreticilerin bahse konu böceğe rastlamaları halinde '444 0208' numaralı hatta ihbarda bulunması ve gördükleri yerde yok etmesi isteniyor.
