Konuşmak susmak ve akıl

Bir Yunan düşünürüne sormuşlar:

- Bir insanın aklını nereden anlarsınız?

- Konuşmasından.

- Ya hiç konuşmazsa?

Düşünür:

- O kadar akıllı insan yoktur, demiş.

Altan ekliyor:

- Vardır, vardır; örneğin bizim bazı siyasetçiler... Ancak, akıllarını kanıtlamak için değil de kafalarındaki karışıklığı bir türlü düzenleyemediklerinden seslerini pek çıkaramıyorlar galiba... (Milliyet, Non Figüratif, 17.01.2015).

Altan’ın ölümünün üzerinden çok zaman geçmedi. 2015te öldü. Yaklaşık iki yıl önce...

O, konuşmayan siyasetçileri, Yunan düşünürü gibi onun aklına yormuyor; bilakis kafasını toparlayamamasına yoruyor: “Kafalarındaki karışıklığı bir türlü düzenleyemediklerinden seslerini pek çıkaramıyorlar galiba...” diyor.

Konuşmak salt insana özgü bir edim...

İnsan dışında kelimelerle konuşan başka hiçbir yaratık yok.

Ne ki, konuşmak da susmak da, ikisi de bir başına insan aklına ölçüt olarak alınamaz.

Bakmak lazım. Kişi konuşurken bir şey söylüyor mu? Yoksa boşboğazlık mı yapıyor?

Veya sustuğunda, o susmaya bir anlam yükleniyor mu? Yoksa Altan’ın dediği gibi kafa karışıklığını bir türlü düzenleyemediği için mi sesi çıkmıyor?

Nasrettin Hoca bir gün pazarda bir kuşun pahalı bir fiyatla satıldığını görmüş. Sormuş:

- Bu kuş niye bu kadar pahalı?

- Hocam, demişler, o kuş papağan, konuşur, ondan pahalı...

Hoca bir koşu eve gitmiş. Kucağında kocaman bir hindi ile pazara gelmiş. Papağandan daha yüksek bir fiyata satılığa çıkarmış.

Alıcılar itiraz etmiş. Hoca:

- Ama demin o kuşun bunca pahaya satılığa çıkarılmasına itiraz etmiyordunuz, deyince, etraftakiler:

- Aman hocam, o papağandı, o konuşur, dediklerinde, Hoca cevabı yapıştırmış:

- Bu da hindi, demiş, düşünür.

Hoca, burada insanoğlunun muhteşem bir gerçekliğini dile getiriyor: konuşma ve düşünme ve bu dolayımda susma...

Eğer papağanın konuşmasını konuşma sayarsak hindinin susmasını da düşünme kabul etmemiz gerekir.

Konuşma, içeriğinde bir fikir varsa konuşma sayılır, yoksa boş bir gevelemedir.

Düşünme, bir konuya yönelmişse, başka söyleyişle yöneldiği nesneden bir fikrin imaline yol açıyorsa düşünme sayılır.

Susma da, bir anlamı dile getiriyorsa susmadır. Yoksa hindinin susmasından veya hindinin gulu gulusundan farkı ne?

Konuşma bir fikri içkinse konuşmadır; değilse papağanın ses çıkarmasından ibarettir.