122 kişi niye öldü?

Mustafa Özel’in İstanbul Şehir Üniversitesi’nde Şerif Mardin ile birlikte “Hay Bin Yakzan ve Robinson Crusoe mukayesesi” üzerine konuştukları konferansta verdiği örnek çarpıcıydı.

Bir yolun kenarında durup trafiğe bakarsanız, büyük bir karmaşa görürsünüz. Araçlar ve insanlar, son derece düzensiz, hatta dengesiz biçimde hareket etmektedirler. Hâlbuki yüksek bir binaya çıkıp yukarıdan bakarsanız, trafik akışının, yerden görünenin aksine, belli bir düzen içinde yapıldığını fark edersiniz. (Anladığım kadarıyla, özetlemeye çalıştım.)

*

Bir bayramı daha geride bıraktık ve on günlük bayram tatili boyunca, aramızdan bazılarına eve dönmek nasip olmadı.

İçişleri Bakanlığı tarafından yapılan açıklamaya göre, bayram süresince meydana gelen kazalarda 122 kişi can verdi.

Yine şapkayı çıkarıp düşünme vakti.

O kadar insan niye öldü?

*

Aslında hiç düşünmeye gerek duymadan, sebepleri bir çırpıda saymak mümkün.

On yaşında birine sorsak, tek tek sıralayabilir.

Aşırı hız, dikkatsizlik, hatalı sollama, uykusuzluk vs.

Kısacası, kurallara uymamak.

Zaten şapka çıkarma ihtiyacı, sebepleri bulmak için değildi.

Bunlarda hâlâ niye ısrar ettiğimize dair, makul ve mantıklı bir açıklama ortaya koyabilmek içindi.

*

Bakanlık istatistiklerinde, bu bayram araç yoğunluğu geçen yıla göre yüzde 20 artmış olmasına rağmen, kazalardaki ölüm oranı yüzde 15 azalmış.

Bu azalmada yol denetimlerinin ve bayram öncesinde yapılan uyarıların önemi büyük.

Bütün millet bayram yaparken, görevi başında bulunanlar büyük bir saygıyı hak ediyorlar.

Bu bayram için diğer bayramlarda görevlendirilen ekip ve personel sayısı iki katına çıkarılarak, 6.635 ekip ve 52.936 personel görevlendirilmiş.

*

24 Ağustos ve 3 Eylül tarihlerinde jandarma ve polis ekiplerince yapılan denetimlerde neler olmuş?

353.963 araç/sürücü denetlenmiş.

34.054 kişiye ceza uygulanmış… 144 kişinin sürücü belgesi geri alınmış… 9 çalıntı araç ele geçmiş… 164 aranan şahıs yakalanmış.

*

Barış Manço olsaydı, bu manzara üzerine, “Bakar mısınız?” derdi.

Neredeyse denetlenen 100 araçtan dokuzu ceza gerektirecek şekilde yolda ilerliyor.

Bazılarının kusuru o kadar büyük ki -geçici süreyle de olsa- ehliyetini kaybediyor.

Ve o dokuz kişideki cesarete bakın ki, yollarda titiz denetimlerin yapılacağı belli olan günlerde bile, çaldıkları araçlarla bayram tatiline çıkıyorlar.

Ya diğer gruptakiler?

Arandıkları halde hiç umursamadan yollara düşmüşler. Üç beş değil, tam 164 kişi.

Yahu aranıyorsun, otur oturduğun yerde.

Yok. İlla çıkacak yola.

‘Aranmak’ böyle bir şey işte.

Onları içeri tıkmadan önce, birer çay ısmarlamak gerekir.

*

İki denetimde tablo böyleyken, bütün bayram tatil boyunca nasıl bir sonuç ortaya çıkmış?

Bayram tatili süresince polis ekiplerince 1.073.086 araç/sürücü denetlenmiş, eksikliği görülen 170.895’ine ceza uygulanmış.

Bu da demektir ki yüzde 16 oranında ceza gerektirecek durumla karşılaşılmış.

Çok yüksek bir oran bu.

*

Haber bültenlerinde kameraların tespit ettiği kaza görüntülerini izlemek, insanlarda nasıl duygular uyandırıyor kim bilir?

Sonuçlara bakarak, herkeste aynı etki yapmadığını söyleyebiliriz.

Bu kadar yüksek miktarda hatalı veya kusurlu halde trafiğe çıkmak ve büyük bir inatla kaza yapacak şekilde araç kullanmak, başka türlü izah kabul etmez.

*

İçişleri Bakanı Süleyman Soylu ve bütün personeline, kazaların ve can kayıplarının azalması adına gösterdikleri gayret için teşekkür borçluyuz.

Bir sonraki bayramda sıfır can kaybını hedeflemeliyiz.

Eğer kuralları önemli görseydik, o 122 kişi bugün toprağın altında değil, aramızda olacaklardı.

O zaman biz de bayramın nasıl geçtiğini ve Hay bin Yakzan’ı konuşabilirdik, “Hay bin kunduz” diyeceğimize.