Dış ticaretteki hareket

Şüphesiz çok güçlü rakamlar bunlar ancak işin arkasındaki takvim yapraklarını da unutmamak gerek. Zira bu yıl Temmuz ayında işgünü fazlamız olmuştu. O halde hemen arındırıp bakalım dersek de, takvim etkileri süzülmüş veriler şunu söylüyor: Söz konusu dönemde ihracat ve ithalattaki artış, mesai meselesi olmasaymış sırasıyla %16,5 ve %25,1 imiş.

Elbette bu haliyle dahi veriler, dış ticarette yazın ortasında güçlü bir hareketlenmenin olduğunu söylüyor. O halde her iki tarafta da neler olup bittiğini analiz etmekte fayda var.

Önce ithalatla başlayalım. Takvimi, baz etkisini geçsek bile bu dönemde ithalatta ciddi bir artış söz konusu… Burada en dikkat çeken durum da, “%46,2’lik artışın” üçte biri aşkın kısmının altından geliyor oluşu… İthalattaki Temmuz tırmanışına en çok katkı veren ikinci kalem ise enerji olup, demir-çelik tarafından yakinen takip ediliyor.

İşte ithalat gelişim hızına en güçlü katkılar bu üç kalemden gelirken, aslında tüm fasıllarda belirgin artışlar olduğunu eklemem gerek. Hatta bu dönemde, çoğunda çift haneli ithalat büyümesi kaydedilmiş durumda…

Vaziyeti geniş ekonomik gruplara göre kabaca özetleyecek olursam da, Temmuz dönemindeki ithalat artışının %90’ının ara mallardan geldiğini söyleyebilirim.

Öte yandan aynı ayın ihracat rakamlarına bakarsak da, değerde 1 numarada oturan motorlu taşıtlar faslının %28,3’lük büyümede en söz sahibi grup olduğu da görülüyor. Nitekim Temmuz ihracat artışının beşte biri aşkın kısmı buradaki hareketlenmeden kaynaklanıyor.

Hacimleriyle listenin 2. ve 3. basamaklarında oturan kıymetli metaller-taşlar ile makineler de, yıllık gelişime katkı anlamında kendi sıralamalarını aynen taşıyorlar. Ve aslında ithalatta olduğu gibi, ihracat kanadında da tüm mal gruplarında gözle görülür bir serpilme var.

Temmuz ihracat artışında BAE, Almanya ve Irak’ın rolleri öne çıkarken, diğer Avrupa pazarları ve ABD’den de gelen destek hiç fena değil. Ve ürünler gibi pazarlar bazında da, çoğu adreste yukarı yönlü bir gelişimin hâkim olduğunu söylemek mümkün.

Öte yandan mevzubahis veriler bir araya geldiğinde, bilhassa ithalattaki güçlü altın baskısının da etkisiyle bu dönemde dış ticaret dengesi üzerinde sevimsiz bir hava estiğine de şahit oluyoruz.

Bu arada Ağustos’a dair ilk ihracat verileri de geldi. Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) tarafından 1 Eylül’de açıklanan istatistiklere göre, ihracat yılın 8. ayında da yıllık bazda artış trendini sürdürdü. Buna göre Ağustos’taki artış, geçen yılın aynı dönemine göre %11,9 olarak kaydedildi.

Son 12 aylık kümülatif ihracat da, böylelikle TİM verileri dahilinde 151,8 milyar dolara ulaşmış oldu.

Ağustos ihracatında değer itibariyle Almanya yine başrolde oynarken, ülke “toplam artışın” arka planında da hemen en güçlü desteği sunuyor. Gerçi bu dönemde aynı derecede bir katkının ABD’den de geldiğini görüyoruz. %11,9’luk artışın içeriğinde, bu iki pazarın hemen ardından da İspanya ve Irak’ın öne çıktığını ekleyeyim. Ve Ağustos ayında Çin ve Rusya gibi destinasyonlarda kaydedilen artışlar da dikkat çekerken, yine ekseri pazarda gerçekleşen büyümelerle, “yayılmış” bir toparlanmadan söz ediyoruz.

TİM verilerine sektörler açısından bakıldığında ise, değer bazında 3. sırada yer alan kimyevi maddeler ve mamuller grubunun Ağustos ihracat “hızına” en büyük katkıyı verdiği, bunu ise otomotiv endüstrisi ve elektrik-elektronik sektörlerinin izlediği gözleniyor. Bu kapsamda, fındık, hububat, çelik ve tütün gibi birkaç kalem dışında, çoğu grupta irili ufaklı artışlar var.

Sonuç olarak ise, yazı ihracatta olumlu bir resimle geride bırakmış bulunuyoruz. İktisadi aktiviteye anlamlı bir hareketin geldiği bu ortamda, ithalat tarafını da dikkatle izlemeye devam edeceğiz.