D-8

Bangladeş, Endonezya, İran, Malezya, Mısır, Nijerya, Pakistan ve Türkiye... Gelişmekte olan ekonomilere sahip bu ülkelerin oluşturduğu D-8, bugün İstanbul’da bir zirveyle bir araya geliyor. 20 yıllık bir süredir işbirliğini artırmaya yönelik çalışmalar, söz konusu ülkelerin dünya ekonomisindeki varlığını güçlendirmeyi amaçlıyor. Nitekim gelinen noktada 2016 verileri bazında incelediğimizde, D-8 cari rakamlarla küresel GSYH’nın ancak %5’lik bir bölümünü oluşturuyor.

Üstelik söz konusu toplam ekonomik büyüklüğün yaklaşık yarısını, en hacimli iki mensup üstleniyor. 932 milyar dolarla grubun en yüksek GSYH’sını kaydeden ülkesi Endonezya’yı, 858 milyar dolarla Türkiye takip ediyor. Nijerya ve İran kabaca 400 milyar dolar dolaylarındayken, Mısır ekonomisinin büyüklüğü 336 milyar dolar. Malezya, Pakistan ve Bangladeş ise, sırasıyla 296, 284 ve 221 milyar dolarla son üçte yer alıyor.

Bu kapsamda, mensuplarının hepsi gelişen statüde olsa da, aslında epeyce farklı ekonomik profillere sahip bir gruptan bahsediyoruz. Ekonomik cüsseler bir yana, refah anlamında da bu geçerli…

Grubun kişi başına geliri en yüksek ülkesi Türkiye olurken, diğer ülkeler 10.000 doların altında yer alıyor. Bu durum aynı zamanda kabaca dünya ortalamasının altında kalmak anlamına da geliyor. Söz konusu 7 ülke arasında en müreffeh olan ise, yaklaşık 9.500 dolar gelirle Malezya. İran 5.000 dolarları zorlarken, Mısır ve Endonezya henüz 3.500 dolar civarlarında. Nijerya, Pakistan ve Bangladeş ise, grubun refah anlamında sona kalan üyeleri konumunda...

Görüldüğü üzere D-8’de, üyeler arası geniş bir makas mevcut.

Halklarının gelirlerini ve yaşam kalitelerini artırması gereken D-8 ülkeleri, işsizlik sorunuyla da mücadele ederken bu noktada da farklı durumlar gözleniyor. Malezya, Bangladeş, Endonezya ve Pakistan’da tek haneli nispeten düşük oranlar varken, çift hanenin başlarında dolanan Türkiye’den yüksekler de var.

İşin alarm veren kısmı ise, ülkelerin hemen hepsinde genç işsizliğin genel işsizlikten epeyce kopuk olması... Üyelerin bir kısmında %20-30 bandında, Mısır’da ise %30’un üzerinde kaydedilen genç işsizlik oranları sosyal bir dert olarak çözülmeyi bekliyor. Ortalama %3,4 işsizliğe sahip Malezya’da dahi, iş genç nüfusa gelince çift haneler yaşanıyor. Bu kapsamda ilgili ekonomilerin nüfus dinamikleri de göz önüne alındığında, sağlam büyüme hikayeleri yazılması şart.

Tam bu noktada, 8 üyenin son dönem büyüme performanslarına da bakmakta fayda var. Türkiye’nin 2016 yılında başına gelenler sonucunda yavaşladığı ve bu sene ise yeniden hız kazandığı malum. Zaten detaylarıyla sürekli konuşuyoruz. Diğer D-8 ekonomilerinde ise, yine farklılaşan tablolar mevcut. Örneğin, Endonezya uzun süredir bu anlamda istikrarlı ve sağlam bir seyir izliyor. Üst üste %5 civarında büyümeler kaydetmek, ne de olsa kolay değil. Ayrıca Bangladeş de, istifini pek bozmadan vitesi %6’lardan %7’ye yükseltmiş haliyle dikkat çekiyor. Keza Pakistan, söz konusu dönemde hızlanan bir gelişim sergiliyor. Nitekim ekonominin 2016 yılında süratini %5,7’ye çıkardığı anlaşılıyor.

Öte yandan Malezya’nın, son birkaç yıllık hikayesinde %6’lardan %4’lere yavaşladığını görüyoruz. Bununla birlikte Mısır, %3-4 bandında gezinen ılımlı bir performansa sahip. Grupta, son senelerde Nijerya ve İran gibi petrol gazabına uğrayan iki ülke de var tabii. İran yaptırımların da kalkmasıyla birlikte 2016 yılında belirgin şekilde toparlanırken, Nijerya kendine yavaş yavaş gelecek gibi duruyor.

1997 yılında İstanbul Deklarasyonu ile kurulan grubun, ekonomilerini sürdürülebilir bir şekilde güçlendirebilmesi için yatırıma, verimlilik artışlarına, rekabetçi ortamlara ve dolayısıyla reformlara ihtiyacı var. Bu bağlamda her ülke kendi için en doğru ekonomik politikaları dizayn etmeye çalışırken, samimi ve etkin uluslararası işbirlikleri de şüphesiz kritik öneme sahip.